ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիա
ՀԱՅ  ENG  РУС
Home academy [@] sci.am Facebook Page
Գլխավոր էջ Ակադեմիայի մասին Բաժանմունքներ Կազմակերպություններ Անդամներ Կապ մեզ հետ
Ազիզյան Ռուբեն Իլյիչի
Բժշկ.գ.դ., պրոֆեսոր
Կառուցվածք
Նախագահության անդամներ
Փաստաթղթեր
Ինովացիոն առաջարկներ
Հրատարակություններ
Հիմնադրամներ
Գիտաժողովներ
Մրցույթներ
Միջազգային համագործակցություն
Երիտասարդական ծրագրեր
Լուսանկարներ
Տեսադարան
Վեբ ռեսուրսներ
Այլ ակադեմիաներ
«Գիտություն» թերթ
«Գիտության աշխարհում» հանդես
Հրապարակումներ մամուլում
Ազդեր
Հոբելյաններ
Համալսարաններ
Նորություններ
Գիտական արդյունքներ
Սփյուռքի գիտնականները
Երիտասարդ գիտնականի ամբիոն
Մեր երախտավորները
Հայտարարություններ
Կայքի քարտեզ
Գիտական արդյունքներ
24/08/2023
ՀՀ ԳԱԱ Վիկտոր Համբարձումյանի անվան Բյուրականի աստղադիտարանում պարզել են տաք գերխիտ աստղերում հիպերոնային նյութի բաղադրությունը

ՀՀ ԳԱԱ Վիկտոր Համբարձումյանի անվան Բյուրականի աստղադիտարանում պարզել են տաք գերխիտ աստղերում հիպերոնային նյութի բաղադրությունը և վիճակի հավասարումը դելտա-ռեզոնանսների առկայության դեպքում։ Հաշվվել են աստղերի մոդելները։ Հաշվվել է նեյտրոնային աստղի ներքին պատյանում նյութի էլեկտրահաղորդականության գործակիցը բարձր ջերմաստիճաններում և մագնիսական դաշտերի առկայությամբ։

«Գերխիտ կամ նեյտրոնային աստղերը տիեզերքի ամենախիտ օբյեկտներից են, որոնց ընդերքում նյութը սեղմվում է մինչև միջուկային խտությունից մի քանի անգամ ավելի մեծ խտություններ: Այդպիսի էքստրեմալ խտություններում նյութը կարող է դրսևորվել տարբեր բաղադրությունների կամ փուլերի տեսքով։ Ուսումնասիրվել է նեյտրոնային աստղերի նյութի բաղադրությունն այնպիսի բարձր ջերմաստիճաններում, որոնք հասանելի են կա՛մ կրկնակի նեյտրոնային աստղերի միաձուլման պրոցեսներում, կա՛մ գերնորերի պայթյուններից հետո, որոնց արդյունքում առաջանում է նեյտրոնային նախաաստղ», - պատմեց գիտական խմբի ղեկավար, Բյուրականի աստղադիտարանի «Տիեզերական կոմպակտ օբյեկտներ և ռելատիվիստական գրավիտացիա» գիտահետազոտական բաժնի ղեկավար, ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր Արմեն Սեդրակյանը։ Ըստ նրա՝ հետազոտությունների կարևոր մաս են կազմում նաև կրկնակի նեյտրոնային աստղերի միաձուլման և նրանցից գրավիտացիոն ալիքների արձակման խնդիրները: «Միաձուլվող կրկնակի նեյտրոնային աստղերից առաքված գրավիտացիոն ալիքներն առաջին անգամ գրանցվել են 2017թ․-ին LIGO-Virgo դետեկտորներով։ Միաձուլումից հետո առաջանում է գերզանգվածեղ տաք նեյտրոնային աստղ, որում ընթացող տեղափոխման երևույթները կարող են ազդել արձակվող գրավիտացիոն ալիքների սպեկտրի վրա։ Այդ սպեկտրների հետագա ուսումնասիրությունը կարող է շատ արժեքավոր տեղեկություններ պարունակել գերխիտ նյութի կառուցվածքի մասին։ Մեր վերջին աշխատանքն ուղղված է աստղային նյութի էլեկտրահաղորդականության գործակցի ուսումնասիրությանը համապատասխան ֆիզիկական պայմաններում՝ բարձր ջերմաստիճաններում և ուժեղ մագնիսական դաշտերում»,- ասաց նա։

 

Աշխատանքը կարևոր է ռենտգենյան ճառագայթների, գրավիտացիոն ալիքների և ռադիոալիքների տարբեր աստղադիտակներից ստացվող տվյալների մեկնաբանման համար և բազմաթիվ այլ բաց հարցեր ուսումնասիրելու համար։ «Օրինակ, նեյտրոնային աստղի նյութի բաղադրության մեջ տարբեր ծանր մասնիկների առկայությունը՝ պայմանավորված միջուկային փոխազդեցություններով, բերում է աստղերի զանգվածի և չափերի, ինչպես նաև այլ կարևոր պարամետրերի փոփոխության։ Քանի որ աստղերի զանգվածն ու չափերը կարող են որոշվել դիտումներից, ուստի տեսականորեն ստացված արդյունքների համեմատությունը դիտողական տվյալների հետ ու միջուկային ֆիզիկայի փորձերի հիման վրա առաջարկված տեսական մոդելների հետ համադրումը կարող է մեզ շատ արժեքավոր տեղեկություններ տրամադրել գերխիտ նյութի կառուցվածքի և նյութը կազմող տարրական մասնիկների միջև փոխազդեցությունների մասին»,- ասաց Արմեն Սեդրակյանը:

Հետազոտության առաջին մասի արդյունքների վերաբերյալ երկու գիտական հոդված է տպագրվել․

  1. A. Sedrakian, A. Harutyunyan, Equation of State and Composition of Proto-Neutron Stars and Merger Remnants with Hyperons. Universe 7(10), 382, (2021)
  2. A. Sedrakian, A. Harutyunyan, Delta-resonances and hyperons in proto-neutron stars and merger remnants. European Physical Journal A 58, 137 (2022)։

Հետազոտությունն իրականացվել է Ֆրանկֆուրտի առաջադեմ հետազոտությունների ինստիտուտի և Բյուրականի աստղադիտարանի համատեղ «Տրանսպորտային երևույթներ խիտ նյութում՝ նեյտրոնային աստղերի միաձուլումից մինչև իոնների ծանր բախումներ» ծրագրի շրջանակներում՝ Գերմանիայի «Volkswagen» հիմնադրամի աջակցությամբ, Երևանի պետական համալսարանի և Լեհաստանի Վրոցլավի համալսարանի մասնակցությամբ։

ՀՀ ԳԱԱ գիտության հանրայնացման և հասարակայնության հետ կապերի բաժին
24․08․2023թ․


Ազդեր








Մեկնարկել է 2026-2027 ուստարվա ասպիրանտուրայի առկա և հեռակա ընդունելության տեղերի ձևավորման գործընթացը։ Հայտերի ներկայացնելու վերջնաժամկետը՝ 2025թ․ հոկտեմբերի 20, ժամը 18:00 (Բարձրագույն կրթության և գիտության կոմիտեի grants.hesc.am համակարգի միջոցով)

2025թ. հունիսի 16-ին ՀՀ ԳԱԱ-ն հայտարարեց համատեղ գիտական ծրագրերի մրցույթ Բուլղարիայի Գիտությունների ակադեմիայի հետ՝ 2026–2027թթ․ ժամանակահատվածի համար

2025թ. hունիսի 16-21-ը ՀՀ ԳԱԱ ֆիզիկայի կիրառական պրոբլեմների ինստիտուտը կազմակերպում է Ակադեմիկոս Ալպիկ Մկրտչյանի անվան «Ճառագայթային ֆիզիկա և հարակից կիրառություններ» 4-րդ միջազգային գիտական դպրոցը Երևան քաղաքում

Ս․թ․ հունիսի 26-ին ՀՀ ԳԱԱ-ն, ՀՀ ԳԱԱ Ա.Նալբանդյանի անվան քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտը, Օրգանական և դեղագործական քիմիայի գիտատեխնոլոգիական կենտրոնը, Երկրաբանական գիտությունների ինստիտուտը, Գիտակրթական միջազգային կենտրոնը կազմակերպում է «Ժամանակակից քիմիա և Երկրի մասին գիտություններ. հանրամատչելիացման և ուսուցման հիմնախնդիրներ» խորագրով գիտագործնական համաժողով ավագ դպրոցների քիմիայի և աշխարհագրության ուսուցիչների համար

2025թ․ սեպտեմբերի 8-11 ՀՀ ԳԱԱ ֆիզիկական հետազոտությունների ինստիտուտը Երևանում անց է կացնում «Մագնիսական և գերհաղորդիչ նյութեր» XIII միջազգային գիտաժողովը (MSM25)

Ս.թ սեպտեմբերի 26-27-ը ՀՀ ԳԱԱ ՇՀՀ կենտրոնը հրավիրում է Ձեզ Գյումրի՝ առկա և հեռավար կարգով մասնակցելու «Շիրակի պատմամշակութային ժառանգությունը. հայագիտության արդի հիմնահարցեր» խորագրով 12-րդ միջազգային գիտաժողովի աշխատանքներին

Ս․թ․ հոկտեմբերի 17-18-ը ՀՀ ԳԱԱ-ն, ՀՀ ԿԳՄՍՆ-ը, ՀՀ ԳԱԱ ԳԿՄԿ-ը ՀՀ ԳԱԱ-ում կազմակերպում են «Բնագիտությունը, մաթեմատիկան, տեխնիկան, ինֆորմատիկան XXI դարում. հանրամատչելիացման և ուսուցման հիմնախնդիրներ ու լուծումներ» խորագրով համահայկական 8-րդ կրթական գիտաժողով

2025 թ. հոկտեմբերի 22-25-ին ՀՀ ԳԱԱ Մ. Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտը, ՀՀ ԳԱԱ հայագիտության և հասարակական գիտությունների բաժանմունքը, ՌԳԱ Ա. Մ. Գորկու անվան համաշխարհային գրականության ինստիտուտը, Մխիթարյան միաբանությունը, Երևանի պետական համալսարանը, Ավետիք Իսահակյանի տուն-թանգարանը, ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանը հրավիրում են մասնակցելու Ավետիք Իսահակյանի ծննդյան 150-ամյակին նվիրված հոբելյանական միջազգային գիտաժողովին

Международный инновационный центр нанотехнологий СНГ (МИЦНТ СНГ) объявляет о проведении в 2025 году очередного Конкурса на соискание грантов и 18-й научной Стажировки для молодых ученых и специалистов из стран СНГ

Հրապարակումներ մամուլում
27/08/2025

Կառավարությունը պարտավորություն է վերցրել նաեւ գիտության ոլորտը դարձնել մրցունակ՝ էապես մեծացնելով ֆինանսավորումը. Ժաննա Անդրեասյան
aravot.am
26/06/2025

Մեկնարկել է հետդոկտորական կրթաթոշակների մրցույթ՝ ԵՄ «Հորիզոն Եվրոպա» ծրագրի Մարի Սկլոդովսկա-Կյուրի գործողություններ ենթածրագրի շրջանակներում
hesc.am
26/06/2025

Գիտության զարգացման ճշգրիտ գնահատում. երևանյան համաժողով
hesc.am
25/06/2025

Հայ-իտալական հնագիտական պեղումներ՝ Արուճի ամրոցում
1lurer.am
Կայքը հաճախել են
7 376 455

անգամ սկսած 01.01.2005թ.
National Academy of Sciences of the Republic of Armenia
ՀՀ ԳԱԱ պատկերանիշ (սև, կապույտ)
Ճիշտ տառատեսակի արտապատկերման համար ներբեռնեք և տեղադրեք Arian AMU.ttf
Դեպի վեր Կայքը վերջին անգամ թարմացվել է՝  19:50, 04/07/2025 Դեպի վեր
Գլխավոր էջ - Ակադեմիայի մասին - Բաժանմունքներ - Կազմակերպություններ - Անդամներ - Կապ մեզ հետ - Կառուցվածք - Նախագահության անդամներ
Փաստաթղթեր - Ինովացիոն առաջարկներ - Հրատարակություններ - Հիմնադրամներ - Գիտաժողովներ - Մրցույթներ - Միջազգային համագործակցություն
Երիտասարդական ծրագրեր - Լուսանկարներ - Տեսադարան - Վեբ ռեսուրսներ - Այլ ակադեմիաներ - «Գիտություն» թերթ - «Գիտության աշխարհում» հանդես
Հրապարակումներ մամուլում - Ազդեր - Հոբելյաններ - Համալսարաններ - Նորություններ - Գիտական արդյունքներ - Սփյուռքի գիտնականները
Երիտասարդ գիտնականի ամբիոն - Մեր երախտավորները - Հայտարարություններ - Կայքի քարտեզ
© Copyright 1998-2025 Բոլոր հեղինակային իրավունքները պաշտպանված են:
Կայքը պատրաստված է և սպասարկվում է Հայաստանի ակադեմիական գիտահետազոտական կոմպյուտերային ցանցի կողմից (ASNET-AM):
Հարցերի կամ առաջարկությունների համար կարող եք ուղարկել նամակ webmaster {[ at ]} sci.am էլեկտրոնային փոստին: