National Academy of Sciences of the Republic of Armenia
ՀԱՅ  ENG  РУС
Home academy [@] sci.am Facebook Page
General Page About Academy Divisions Organizations Members Contact us
Armen Sedrakian
Dr. of Phys. and Math. Sciences, Prof.
Structure
Presidium Members
Documents
Innovation Proposals
Publications
Funds
Conferences
Competitions
International cooperation
Youth programs
Photogallery
Videogallery
Web Resources
Other Academies
"Gitutyun" newspaper
"In the World of Science" Journal
Publications in Press
Notices
Anniversaries
Universities
News
Scientific Results
Diaspora Department presents
Young Scientist Tribune
Our Honored Figures
Announcements
Sitemap
COVID-19
News
29/08/2024
ՀՀ ԳԱԱ-ում քննարկվեցին բույսերի գենետիկական ռեսուրսների պահպանությանն ուղղված օրենսդրական առաջարկությունները

Սույն թվականի օգոստոսի 28-ին ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայում տեղի ունեցավ ՀՀ ԳԱԱ կենսաբազմազանության և կենսանվտանգության պրոբլեմային խորհրդի նիստը՝ նվիրված բույսերի գենետիկական ռեսուրսների պահպանության հրատապ հարցերին։ Նիստը վարեց ՀՀ ԳԱԱ Բնական գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղար Ռուբեն Հարությունյանը։

Հայաստանը բույսերի կենսաբազմազանության կարևորագույն բնօրրաններից մեկն է, որտեղ աճում են ավելի քան 3800 տեսակի անոթավոր բույսեր, որոնցից 146-ն էնդեմիկ տեսակներ են։ Այս հսկայական գենետիկական ռեսուրսներն օժտված են այնպիսի ներուժով, որը հնարավոր է դարձնում հաղթահարել բազմաթիվ մարտահրավերներ, ինչպիսիք են կլիմայի փոփոխությունը, կենսածին և ոչ կենսածին գործոնների անբարենպաստ ազդեցությունը, պարենի և գյուղատնտեսության անվտանգային հարցերը։ Սակայն բույսերի գենետիկական ռեսուրսների՝ որպես երկրի մշակութային ժառանգության չկանոնակարգված արտահանումները, այլ երկրներում տեղայնացումը, սորտերի անվանափոխությունները լուրջ մարտահրավերներ են պարենի և գյուղատնտեսության անվտանգության տեսանկյունից: Հրատապ է դառնում բույսերի գենետիկական ռեսուրսների պահպանումը կանոնակարգող ներպետական օրենսդրություն մշակելու անհրաժեշտությունը։

 

«Պետք է պահպանել ոչ միայն մեր վայրի ֆլորան, այլ նաև Հայաստանում հազարամյակների ընթացքում ժողովրդական սելեկցիայի շնորհիվ ստեղծված հազարավոր մշակովի բույսերի տեսակները։ Մենք բնօրրան ենք այնպիսի կարևոր մշակաբույսերի, ինչպիսիք են ցորենը, խաղողը, ծիրանը և այլն։ Եթե խաղողի օրինակով ասենք, ապա վերջին տարիների գենետիկական/գենոմային ուսումնասիրությունները ցույց են տվել այն ներուժը, որով օժտված է ՀՀ-ում աճող տեղածին և վայրի խաղողը։ Վստահաբար, նման ներուժ ունեն մեր երկրում աճող բազմաթիվ էնդեմիկ տեսակներ և նրանց վայրի ցեղակիցներ, որոնցից շատերն ընդգրկված են նաև հետազոտական աշխատանքների հիմքում։ 

Նշեմ, որ մենք կորցրել էինք մի հսկա բազմազանություն, որի վերականգնման աշխատանքներն ընթացքում են։ Եվ մեր երկրի գենետիկական ռեսուրսների պահպանումը, կայուն օգտագործումն ու մատչելիությունը պետք է կանոնակարգվի օրենքով», - ասաց Ռուբեն Հարությունյանը։

ՀՀ ԳԱԱ Մոլեկուլային կենսաբանության ինստիտուտի Բույսերի գենոմիկայի խմբի ղեկավար Քրիստինե Մարգարյանը ներկայացրեց վերջին տարիներին խաղողի գենոմիկայի ասպարեզում կատարված լայնածավալ աշխատանքները, նաև այն մարտահրավերները, որոնք հնարավոր է հաղթահարել համապատասխան օրենսդրական փոփոխությունների շնորհիվ։ 

«Հայաստանի խաղողի առաջին կոլեկցիոն այգում  850-900 սորտ է պահպանվել, որը 90-ականներին հիմնովին վերացել է։ Բացի մշակովի սորտերից, մեր երկրում դեռևս առկա է վայրի խաղողի տարբեր պոպուլյացիաներ, սակայն վերջին տարիների դինամիկ մոնիթորինգի արդյունքում մենք դիտարկում ենք պոպուլյացիաների կրճատում մի շարք գործոններով պայմանավորված։ Բազմաթիվ երկրներում վայրի խաղողն ընդգրկված է Կարմիր գրքում, իսկ մեզ մոտ անգամ վտանգված չի համարվում», - նշեց Քրիստինե Մարգարյանը։ 

Ուսումնասիրությունների շնորհիվ հաջողվում է հայկական տեղածին սորտերի բնօրրանը համաշխարհային տվյալների բազայում գրանցել։ «Գենետիկական և գենոմային ուսումնասիրությունների շնորհիվ է, որ հաջողել ենք միջազգային տվյալների բազայում 363 գենոտիպեր գրանցել որպես հայկական տեղածին սորտեր, բնօրրանը՝ Հայաստան։ Սա է միակ ճիշտ ուղղին հակազդելու ադրբեջանական ոչ գիտական և ագրեսիվ քաղաքականությանը, երբ անվանափոխում են սորտերը` դարձնելով դրանք ադրբեջանական», - նշեց Քրիստինե Մարգարյանը։ 

Ըստ նրա` մեր երկրի բույսերի գենետիկական ռեսուրսների պահպանումը, կայուն օգտագործումն ու մատչելիությունը պետք է կանոնակարգել օրենքով, և անհրաժեշտ է լրամշակել «Բուսական աշխարհի մասին» օրենքի որոշ դրույթներ, որը կարգելի Հայաստանի մշակութային ժառանգություն հանդիսացող մշակաբույսերի և դրանց վայրի ցեղակիցների անկանոն արտահանումները,` վտանգելով երկրի պարենի և գյուղատնտեսության անվտանգությունը։

«Մենք փորձում ենք ամենաէժան ձևով շահագործել մեր կենսառեսուրսները և կենսաբազմազանությունը հումքի մասով։ Դրա փոխարեն մենք կարող ենք ստեղծել արժեք, ինչը մեր պետության համար շատ ավելի կարևոր է», - ասաց ՀՀ ԳԱԱ Մոլեկուլային կենսաբանության ինստիտուտի տնօրեն Արսեն Առաքելյանը։

Քննարկմանը մասնակցեցին նաև  ՀՀ Էկոնոմիկայի նախարարության «Բանջարբոստանային և տեխնիկական  մշակաբույսերի գիտական կենտրոն» ՓԲԸ-ի տնօրեն Գայանե Սարգսյանը, ՀՀ  Էկոնոմիկայի նախարարության Երկրագործության գիտահետազոտական կենտրոնի  տնօրեն Ռուզաննա Սադոյանը, ՀՀ Էկոնոմիկայի նախարարության Գյուղատնտեսական հետազոտությունների և հավաստագրման կենտրոնի հետազոտությունների բաժնի ղեկավար Մերուժան Զադայանը, «Հայաստանի գինիներ» ՀԿ-ի տնօրեն Լիլիթ Գրիգորյանը, «Գինու ազգային կենտրոն» ՀԿ-ի նախագահ Ավագ Հարությունյանը, ՀՀ ԳԱԱ Մոլեկուլային կենսաբանության ինստիտուտի գիտական քարտուղար  Զառա Խաչատրյանը,   ինստիտուտի էվոլյուցիոն գենոմիկայի լաբորատորիայի վարիչ Լևոն Եպիսկոպոսյանը, ՀՀ ԳԱԱ «Հայկենսատեխնոլոգիա» գիտաարտադրական կենտրոնի տնօրեն Ավետիս Ծատուրյանը և փոխտնօրեն Վիգեն Գոգինյանը, ՀՀ ԳԱԱ Դավթյանի անվան հիդրոպոնիկայի պրոբլեմների ինստիտուտի առաջատար գիտաշխատող  Աննա Թադևոսյանը, ՀՀ  ԳԱԱ  Թախտաջյանի անվան բուսաբանության ինստիտուտի լաբորատորիայի վարիչ  Անուշ Ներսեսյանը, ինստիտուտի գեոբուսաբանության լաբորատորիայի վարիչ Գեորգի Ֆայվուշը և ավագ գիտաշխատող Ալլա Ալեքսանյանը, ՀԱԱՀ հիմնադրամի «Ագրոկենսատեխնոլոգիայի ԳԿ» մասնաճյուղի տնօրեն Անդրեաս Մելիքյանը և տնօրենի տեղակալ Գայանե Մելյանը: 

ՀՀ ԳԱԱ Բնական գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղար Ռուբեն Հարությունյանի առաջարկով որոշվեց ստեղծել աշխատանքային խումբ, որը կմշակի օրենսդրական առաջարկությունների փաթեթ՝ ուղղված բույսերի գենետիկական ռեսուրսների կայուն և երկարաժամկետ պահպանմանը, բուսական նյութի արտահանման կառավարմանը: Օրենսդրական առաջարկությունների փաթեթը կներկայացվի ՀՀ կառավարություն։

ՀՀ ԳԱԱ գիտության հանրայնացման և հասարակայնության հետ կապերի բաժին
29․08․2024թ․


Notices








On 7-11 October, 2024, the ICRANet international organization of NAS RA is organizing the international conference "High Energy Astrophysics and Cosmology in the Era of All-Sky Surveys (HEACOSS 2024)"

From October 11-13, 2024, a pan-Armenian scientific conference on "Natural Sciences, Mathematics, Technology, Computer Science in the 21st century: problems of popularization and education and their solutions" will take place at the National Academy of Sciences of the Republic of Armenia

On October 14, 2024, at 15:00, in the presidium hall of the NAS RA, within the framework of "Scientific reports of specialists from foreign countries", a foreign member of the NAS RA, head of the MAGIC group of the Max Planck Institute of Physics Razmik Mirzoyan will make a report "Gamma rays as messengers of the highest energies of the Universe"

On 15-19 October, 2024, we invite to take part in the 12th international symposium "Optics and its applications", which will be held in Yerevan (Armenia). The deadline of registration is August 15, 2024

On 24 October, 2024, at 14:00 in the presidium hall of the NAS RA, within the framework of "Scientific reports on research directions of the organizations of the department", the director of the NAS RA Ikranet-Armenia IC Narek Sahakyan will present a report on the topic "Multiwave astrophysics: current research and future projects"

On October 24, 2024, at 14:00, in the presidium hall of the NAS RA, within the framework of "Scientific reports on research areas of the organizations of the department", the Director of the Institute of Radiophysics and Electronics of NAS RA Tigran Zakaryan will make a report on the topic "Development of radiophysical methods and systems for radar, process control, security and other applications"

On November 4-6, 2024, the Institute of Physiology after L.A. Orbeli is organizing the International Conference "Solving Nature's Mysteries Using Advanced Bioimaging Approaches" (Yerevan, Armenia)

On 7-8 November, 2024, the International conference "Western Armenian in the 21st century. "Challenges and opportunities" will take place at the Institute of Language after H. Acharian

On November 6 -7, 2024, the Institute of Language after H. Acharian of NAS RA organizes an international scientific conference entitled "Dialect Language Study in CIS Countries"

ՀՀ գիտության և տեխնիկայի զարգացման 2020-2024թթ. գերակայության ՀՀ կառավարության որոշման նախագիծ

Publications in Press
11/10/2024

Մրցույթի արդյունքները հայտնի են. ֆինանսավորման է երաշխավորվել ասպիրանտների և երիտասարդ հայցորդների 65 գիտական նախագիծ
hesc.am
11/10/2024

Ֆինանսավորման է երաշխավորվել երկակի նշանակության 8 նախագիծ
hesc.am
01/10/2024

Երեխաներին կարող ենք ցույց տալ գիտության կապը կյանքի հետ. Ժաննա Անդրեասյանը մասնակցել է Գիտության շաբաթվա մեկնարկին
1lurer.am
30/09/2024

Գիտության շաբաթ
gituzh.am
This site has been visited
7 126 630

times since 01.01.2005
National Academy of Sciences of the Republic of Armenia
NAS RA Logo (black, blue)
Top Website last updated on:  18:58, 15/10/2024 Top
General Page - About Academy - Divisions - Organizations - Members - Contact us - Structure - Presidium Members
Documents - Innovation Proposals - Publications - Funds - Conferences - Competitions - International cooperation
Youth programs - Photogallery - Videogallery - Web Resources - Other Academies - "Gitutyun" newspaper - "In the World of Science" Journal
Publications in Press - Notices - Anniversaries - Universities - News - Scientific Results - Diaspora Department presents
Young Scientist Tribune - Our Honored Figures - Announcements - Sitemap - COVID-19
© Copyright 1998-2024 All Rights Reserved.
Website is created and supported by Academical Scientific Research Computer Network of Armenia (ASNET-AM)
For any suggestions write to webmaster {[ at ]} sci.am