Սույն թվականի մարտի 28-ին ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայում մեկնարկեց «Հայաստանը՝ որպես քաղաքակրթական խաչմերուկ․ պատմամշակութային առնչություններ» թեմայով եռօրյա միջազգային գիտաժողովը, որի նպատակն է քննարկել Հայոց պետականության դերը տարածաշրջանում, Հայաստանի առնչությունները հարևան պետությունների և ժողովուրդների հետ։ 

Գիտաժողովին մասնակցեցին պետական բարձրաստիճան պաշտոնյաներ, գիտնականներ ԱՄՆ-ից, Բելառուսից, Գերմանիայից, Եգիպտոսից, Իտալիայից, Իրանից, Հնդկաստանից, Հունաստանից, Հունգարիայից, Ճապոնիայից, Մեծ Բրիտանիայից, Չինաստանից, Ռուսաստանից, Վրաստանից, Ուկրաինայից, Ֆրանսիայից։

Գիտաժողովի մասնակիցներին ողջունեց ՀՀ ԳԱԱ նախագահ, ակադեմիկոս Աշոտ Սաղյանը․ «Հայոց պատմության վերաբերյալ պատկառելի ժառանգություն է ստեղծվել, արձանագրված են լուրջ ձեռքբերումներ: Բազմապատկված մարտահրավերների պայմաններում զգալիորեն ավելացել են հակագիտական դրսևորումները։ Գիտաժողովի ընթացքում, համոզված եմ, վեր կհանվեն և կբացվեն նոր շերտեր Հայաստանի ու հայ ժողովրդի հարևան պետությունների ու ժողովուրդների հետ առնչություններում, կկարևորվի Հայոց պետականության խաղացած դերը տարածաշրջանում, ըստ արժանավույնս կգնահատվի հայ ժողովրդի դերն ու ազդեցությունը տարածաշրջանի պետությունների պատմության, մշակույթի բնագավառներում։ Համոզված եմ, որ ՀՀ ԳԱԱ կողմից ստեղծված «Գեղարդ» գիտավերլուծական հիմնադրամը կշարունակի այլ գործընկերների հետ համագործակցությամբ կազմակերպել նման օգտաշատ գիտական միջոցառումներ», - ասաց Աշոտ Սաղյանը։

ՀՀ նախագահի խորհրդական Վահրամ Դումանյանն ընթերցեց ՀՀ նախագահ Վահագն Խաչատուրյանի ուղերձը, որում, մասնավորապես, նշված է․ «Հայկական լեռնաշխարհը և Հարավային Կովկասը պատմականորեն եղել են համաշխարհային քաղաքակրթությունների հարաբերման և մշակութային համակցման յուրօրինակ խաչմերուկ և միջավայր ու հիմա էլ շարունակում են այդպիսին մնալ: 

Հայաստանն այսօր գտնվում է բարդ պատմական ժամանակաշրջանում և ոչ պակաս բարդ իրադարձությունների կիզակետում: Այս տեսանկյունից նման համաժողովները լավագույն հնարավորություններից են նոր ելքեր ու հայեցակարգեր գտնելու համար, քանի որ ես համոզված եմ՝ գիտությունը կարող է լինել ցանկացած խնդրի, խոչընդոտի և  հակամարտության հաղթահարման, ինչպես նաև զարգացման նոր հեռանկարների բացահայտման, քաղաքակրթական համերաշխության ապահովման  երաշխավորված բանալին:

Ես վստահ եմ, որ գիտաժողովը լիարժեքորեն ծառայելու է մեր և տարածաշրջանի երկրների պատմության, մշակութային ու քաղաքակրթական ժառանգության խրթին էջերի գիտական հետազոտության ու ուսումնասիրության միջոցով մեր ներկայի, աշխարհաքաղաքական իրողություններն առավել սթափ ընկալելու և գնահատելու կարևոր գործին»։

ՀՀ վարչապետի օգնական Հակոբ Աբրահամյանն իր ողջույնի խոսքում նշեց․ «Ուզում եմ հատուկ շեշտել «Գեղարդ» կենտրոնի կարևոր առաքելությունը՝ պայքարելու զեղծարարության, ապատեղեկատվության և նմանատիպ այլ երևույթների դեմ գիտության ու փաստերի ուժեղ զենքով:

Տարբեր մակարդակներում համահայկական համախմբվածության, մտքի ու ներուժի լրջագույն մոբիլիզացիայի կարիք կա: Այս տեսանկյունից նույնպես ուզում եմ կարևորել գիտաժողովը, որ նշածս առանցքային թեմաների շուրջ փորձ է արվում ներգրավել մեր և միջազգային գիտական, ակադեմիական ներուժը, որպեսզի մեր քայլերը լինեն ավելի մտածված և ճշմարիտ: Մենք պետք է ստեղծենք բոլոր կարևոր հարցերում գիտական ներուժի ինստիտուցիոնալ ներգրավման արդյունավետ կառուցակարգեր ու սովորենք այն ճիշտ օգտագործել: Լրջագույն ներուժ է իրենից ներկայացնում նաև մեր Սփյուռքը, և ուրախ եմ արձանագրելու, որ գիտաժողովը կարևոր տեղ է հատկացրել Սփյուռքին առնչվող հարցերին:

Հայաստանի վերափոխման ռազմավարության թիմի որոշ ներկայացուցիչներ այս երկու օրերին ներկա կգտնվեն նիստերին՝ առավելագույնս զինվելու այստեղ հնչելիք գաղափարներով և տեղեկատվությամբ, որոնք հետագայում կդիտարկենք նաև ռազմավարության համատեքստում»։

Երևանի պետական համալսարանի ռեկտոր Հովհաննես Հովհաննիսյանը նշեց, որ գիտաժողովի մասնակիցների մասնագիտական բարձր հեղինակությունը, ինչպես նաև լայն աշխարհագրությունը ցույց են տալիս, որ Հայաստանի՝ որպես քաղաքակրթության կարևոր կենտրոններից մեկի վերաբերյալ գիտական քննարկումները կարևոր ու արդիական են։

«Գիտաժողովի ծրագիրը ցույց է տալիս, թե որքան բազմազան ու ընդգրկուն են Հայաստանի և հայերիս քաղաքակրթական ներկայության ու նվաճումների շերտերը։ Կարևոր ենք համարում, որ դրանք չեն դիտարկվում մեկուսի,  այլ քննարկվում են քաղաքակրթական փոխառնչակցությունների, տարածաշրջանային գործընթացների շարժընթացի ու մարտահրավերների, Կովկասյան և մերձավորարևելյան տարածաշրջանի էթնիկ, կրոնական բազմազանության, հայկական մշակութային ժառանգության,  բազմաթիվ այլ համատեքստերում», - ասաց Հովհաննես Հովհաննիսյանը։

ՀՀ Ազգային ժողովի պատգամավոր, «Գարդման-Շիրվան-Նախիջևան» համահայկական միության նախագահ Վիլեն Գաբրիելյանը նշեց․ «Պատմաշխարհագրական պայմանների և հոգևոր ու աշխարհիկ ընկալունակության բնատուր տաղանդի շնորհիվ Հայաստանն իրապես վերածվել է քաղաքակրթական խաչմերուկի, որտեղ հանդիպել են Արևելքն ու Արևմուտքը։ Հայաստանի՝ որպես քաղաքակրթական հատումների կիզակետի նշանակությունն ու կարևորությունն այսօր ավելի քան տեսանելի է: «Գարդման-Շիրվան-Նախիջևան» համահայկական միությունը լիահույս է, որ այս միջազգային գիտաժողովը կդառնա բռնի տեղահանված հայության ոտնահարված անօտարելի իրավունքների անհապաղ և երաշխավորված վերականգնման խնդրի բարձրաձայնման  հարթակ»։ 

ՀՀ վարչապետի աշխատակազմի «Հանրային կապերի և տեղեկատվության կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի տնօրեն Գոռ Ծառուկյանը նշեց․ «Այսօր Հայաստանի Հանրապետությունը կարևորում է տարածաշրջանային և համաշխարհային պետությունների հետ ազատ, անխոչընդոտ հարաբերությունները, ինչն արտահայտվում է անկախ Հայաստանի արտաքին և ներքին քաղաքականությամբ: Որքան էլ բարդ ու անկանխատեսելի լինի մեր դժվարին իրականությունը, Հայաստանը ձգտում է բարիդրացիական հարաբերություններ հաստատել բոլոր հարևանների հետ: Ավելին, մեր երկիրը պատրաստ է ավելի մեծ ջանքեր գործադրել համաշխարհային քաղաքակրթություններին միանալու, սեփական արժեքները փոխանցելու և նոր գաղափարներ յուրացնելու համար:

ՀՀ կառավարությունն արդեն տևական ժամանակ է, ինչ առաջ է քաշել «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությունը, որի հիմնական նպատակն է բացել մեր տարածաշրջանի հաղորդակցության բոլոր ուղիները, նպաստավոր պայմաններ ստեղծել բոլոր երկրների տարանցիկ առևտրի և ենթակառուցվածքների անխափան գործունեության համար: Այս նախաձեռնությունը Հայաստանի Հանրապետության արտաքին քաղաքական հիմնական առաջնահերթություններից մեկն է: Նախագծի անունը նույնպես խորհրդանշական է: Մենք համոզված ենք, որ միայն խաղաղ գործակցության պայմաններում է հնարավոր զարգացնել տնտեսությունը, մշակույթը, գիտությունը և հասնել մարդկանց իրական բարեկեցության»։

«Գեղարդ» գիտավերլուծական հիմնադրամի տնօրեն Ռոբերտ Ղազարյանը նշեց․ «Տարածաշրջանը, որտեղ մենք ապրում ենք, հնուց ի վեր հանդիսացել է քաղաքակրթական արժեքների առաջացման բնօրրան, որտեղից այդ արժեքները սփռվել են բոլոր ուղղություններով։ Իհարկե, այդ ամենից անմասն չի մնացել նաև Հայկական լեռնաշխարհը և նրա բնիկները՝ հայ ժողովուրդը։ 

Այսօր ամբողջ աշխարհում, մասնավորապես, մեր տարածաշրջանում տեղի են ունենում գործընթացներ, որոնք շատ մտահոգիչ են։ Տեղի է ունենում պատմական իրադարձությունների, փաստերի կեղծման, ձևափոխման կազմակերպված քաղաքականություն։ Փորձ է արվում յուրացնել, օտարել տեղաբնիկ ժողովուրդների պատմությունն ու մշակույթը։ Կարծում եմ՝ դա միայն պարզ կեղծարարություն չէ, այլ նաև քաղաքակրթական արժեքների դեմ իրականացված հանցագործություն, փորձ՝ ձևախեղելու նաև սերունդների հիշողությունը, պատմական ժառանգությունը։ Գիտաժողովի խնդիրներից է նաև վեր հանել և քննարկել նման դեպքերը», - ասաց Ռոբերտ Ղազարյանը։

Եռօրյա գիտաժողովի ընթացքում Հայաստանի և արտերկրի առաջատար գիտնականները հանդես կգան զեկուցումներով՝ ներկայացնելով Հայաստանն աշխարհաքաղաքական իրադարձությունների, տարածաշրջանային և համաշխարհային տնտեսական, քաղաքական և քաղաքակրթական դինամիկայի շրջանակներում, կրոնական և էթնիկ խմբերի փոխազդեցությունը Կովկասում և տարածաշրջանում, հայկական մշակութային ժառանգության և գլոբալ ազդեցության ուսումնասիրումը, Հայաստանը և քաղաքակրթական փոխառնչությունները։ 

Միջազգային գիտաժողովը կազմակերպել են ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիան, «Գեղարդ» գիտավերլուծական հիմնադրամը, «Օրբելի» կենտրոնը և Երևանի պետական համալսարանը։ 

ՀՀ ԳԱԱ գիտության հանրայնացման և հասարակայնության հետ կապերի բաժին
29.03.2024թ.