National Academy of Sciences of the Republic of Armenia
ՀԱՅ  ENG  РУС
Home academy [@] sci.am Facebook Page
General Page About Academy Divisions Organizations Members Contact us
Aleksandr Chubaryan
Dr., Professor
COVID-19
Structure
Presidium Members
Documents
Innovation Proposals
Publications
Funds
Conferences
Competitions
Photogallery
Videogallery
Web Resources
Other Academies
"Gitutyun" newspaper
"In the World of Science" Journal
Publications in Press
Notices
Anniversaries
Universities
News
Scientific Results
Diaspora Department presents
Young Scientist Tribune
Our Honored Figures
Announcements
Lindau Nobel Laureate Meeting
Sitemap
Scientific Results
14/12/2021
Գիտնականները նորովի անդրադարձել են հին գրանիտոիդների ծագումնաբանությանը

    ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի երկրաբանական գիտությունների ինստիտուտի գիտնականները շուրջ 30 տարվա ընդմիջումից հետո նորովի անդրադարձել են հին գրանիտոիդների ծագումնաբանությանը, պետրոլոգիական-երկրաքիմիական կազմի առանձնահատկություններին ու հասակի հարցերին: Նրանց գիտական հետազոտությունների արդյունքում հիմնավորվել է հին գրանիտոիդային մագմատիզմի գենետիկ կապը համեմատաբար տևական և էպիզոտիկ Անդյան տիպի սուբդուկցիոն (երբ օվկիանոսային հատակը՝ սալը կամ լիթոսֆերան, շնորհիվ իր համեմատաբար բարձր տեսակարար կշռի, ստիպված է խորասուզվել մայրցամաքային սալի կամ լիթոսֆերայի տակ, որոնք աչքի են ընկնում ակտիվ երկրաշարժերով, հրաբուխներով՝ ինչպիսին Անդերն են Հարավային Ամերիկայի արևմտյան ափեզրում) իրավիճակների հետ։ Գրանիտոիդների ներկայությունը վկայում է Պրոտո-, Պալեո- և Նեոթետիս ավազաններում հարավ-ուղղված սուբդուկցիայի հնարավորությունը գոնդվանական (հարավային սուպեր մայրցամաք, որը ձևավորվել է ավելի քան 550 միլիոն տարի առաջ և սկսել է տրոհվել մոտ 180 միլիոն տարի առաջ) Հարավ-հայկական միկրոսալի տակ ուշ մինչքեմբրի (նախքան 542 միլիոն տարին), ուշ պալեոզոյի և ուշ յուրայի ժամանակաշրջաններում:

    «Ծաղկունյաց անտիկլինորիումի մինչքեմբրի, ուշ պալեոզոյի և ուշ յուրայի գրանիտոիդային մագմատիզմը (կենտրոնական-հյուսիսային Հայաստան)» թեմայով աշխատանքներն իրականացվել են ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության գիտության կոմիտեի հայտարարած մրցույթի շրջանակներում: Թեմայի ղեկավարը ՀՀ ԳԱԱ երկրաբանական գիտությունների ինստիտուտի պետրոլոգիայի և իզոտոպային երկրաբանության լաբորատորիայի վարիչ, երկրաբանական գիտությունների թեկնածու, տիեզերքի մասին գիտությունների (Ֆրանսիա) դոկտոր Ղազար Գալոյանն է:

    Ծաղկունյաց անտիկլինորիումը (անտիկլինորիումը խոշոր ուռուցիկ լեռնածալքավոր, բազմակամար կառույց է, որը բաղկացած է մի շարք անտիկլինալ (ուռուցիկ) և սինկլինալ (գոգավոր) երկրորդական ծալքերից), որի հիմնական տարածումը համընկնում է Ծաղկունյաց լեռնաշղթային, Հայաստանի տարածքի ամենահին ապարներից կազմված լեռնածալքավոր կառույց է՝ բարդացված մի շարք խզումներով և մագմատիզմով։ Այն իր մեջ է ներառում մինչքեմբրի հասակի, հիմնականում, նախկին նստվածքային ծագման ապարները, որոնք հետագայում մի քանի անգամ ենթարկվել են փոխակերպության՝ հանգեցնելով մայրցամաքի մեր տեղանքի «բյուրեղային հիմքի» ձևավորմանը։

    «Աշխատանքն ամփոփ կերպով տվեց Ծաղկունյաց անտիկլինորումի սահմաններում մերկացող թթու կազմի՝ գրանիտոիդային (գրանիտանման՝ ապարում սիլիցիումի պարունակությունը ավելի քան 63%) մի շարք ինտրուզիաների (խորքում ներդրված մագմային մարմիններ, որոնք այսօր հայտնվել են մակերևույթում) ընդհանուր երկրաբանական, պետրոլոգիական, երկրաքիմիական և երկրաժամանակագրական հարցերի պատասխանը», - ասաց Ղազար Գալոյանը: 

    Հետազոտական աշխատանքներին մասնակցել են նաև երկու՝ Թայվանի ազգային և Թայվանի ազգային Չունգ-Չենգ համալսարանների գիտնականները: 

    «Գրանիտոիդային ինտրուզիաների հասակային ստորաբաժանումն ուղիղ երկրաբանական դիտարկումներով զգալի բարդություններ է ներկայացնում՝ հաշվի առնելով շրջանի շերտագրական անընդհատ կտրվածքի բացակայությունը, ապարների տարբեր աստիճանի մետամորֆացման հանգամանքը, մետամորֆիզմի հստակ հասակի կամ հասակների բացակայությունը և շրջանի տեկտոնական բարդացվածությունը: Բացը լրացնելու համար մեզ օգնության հասան թայվանական մեր գործընկերները, որոնց հետ վերջին մեկ տասնամյակում մեծաքանակ և հավաստի իզոտոպային հասակներ ու երկրաքիմիական անալիտիկ արդյունքներ ստացանք Հայաստանի ու Արցախի տարածքներից տարատեսակ և տարահասակ մագմային ապարների վրա։

    Գերիշխող այն պատկերացումը, որ պլագիոգրանիտների զանգվածներն ամենահինն են (Rb-Sr մեթոդ, 685±77 միլիոն տարի) Հայաստանում՝ մեզանում կասկած հարուցեց դաշտում՝ հաշվի առնելով արտաքուստ նրանց չդեֆորմացված լինելու փաստը, իսկ Թայվանում այս ապարներից ընտրված ցիրկոնի հատիկներում (U-Pb մեթոդ) ստացված նոր հասակագրումները տվեցին միջինից-ուշ պերմիան (մոտ 270-250 միլիոն տարի) հասակ։ Բացի այս, մեր նոր U-Pb հասակագրումները (մոտ 545-530 միլիոն տարի) չհաստատեցին նաև գրանիտագնեյսների հայտնի (Rb-Sr, 610±36 միլիոն տարի) հասակը Բջնիի տեղամասում, որոնք ամենավերջին երկրաժամանակագրական սանդղակում (2021թ.) համընկնում են մինչքեմբր-վաղ քեմբրի սահմանագիծ-պալեոզոյի սկզբին։ Համեմատաբար ավելի հին (շուրջ 20 միլիոն տարի) հասակներ ստացվեցին նաև շրջանում առավել լայն տարածում ունեցող տոնալիտային ֆորմացիայի (որը ներառում է դիորիտ-քվարցային դիորիտ- տոնալիտ-գրանիտային կազմի ապարները)  թթու կազմի ապարների համար՝ 155-140 միլիոն տարի», - ասաց Ղազար Գալոյանը:

    Նա նշեց, որ հետաքրքիր տեղեկություններ են ստացվել նաև պետրոլոգիական և, հատկապես, երկրաքիմիական տվյալների վերլուծության արդյունքում։ 

    «Որոշված քիմիական տարրերի վարքի վերլուծությունից պարզվեց, որ վերոհիշյալ երեք հասակային խմբերին պատկանող բոլոր գրանիտոիդային ապարները (կամ դրանց զանգվածները) մատնանշում են սուբդուկցիոն պրոցեսների հետ առնչվող մագմային իրադարձություններ՝ առնվազն համապատասխան ժամանակահատվածներում։ Ստացված նյութի և, հատկապես, անատոլիա-փոքր կովկաս-իրանական տարածաշրջանի մասին գրականության տվյալների վերլուծությունից պարզվեց, որ հետազոտված գրանիտոիդային ապարները երկրաքիմիական առումով հանդիսանում են ցամաքային (Անդյան) աղեղային տիպի առաջացումներ, որոնց ժամանակակից անալոգները ձևավորվում են, օրինակ, Անդերում՝ ցամաքային եզրամասի տակ Խաղաղ օվկիանոսի մաս կազմող Նասկայի սալի (օվկիանոսային լիթոսֆերայի տեկտոնական սալ, որը կլանման հաշվին սուզվում է Հարավային Ամերիկայի արևմտյան ակտիվ ծայրամասի տակ)   խորասուզման (սուբդուկցիայի) արդյունքում», - ասաց Ղազար Գալոյանը։

    Հետազոտության արդյունքները զեկուցվել են հայ-իրանական և միջազգային (Goldschmidt-2019) գիտաժողովներում։ Ստացված հիմնարար տվյալները վերլուծվել և ամփոփվել են «Galoyan Gh.L., Chung S.-L., Melkonyan R.L., Lee Y.-H., Atayan L.S., Ghukasyan R.Kh., Khorenyan R.H., Grigoryan A.G., Sahakyan S.S., Avagyan N.A. Late Neoproterozoic-Early Cambrian, Late Paleozoic and Late Jurassic granitoid magmatism on the Northern active margin of Gondwana, Tsaghkunyats anticlinorium of Lesser Caucasus (Central-Northern Armenia). Proceedings NAS RA, Earth Sciences, v.73, 2020, N2, 16-43.» ծավալուն հոդվածում: 

14.12.2021թ.
ՀՀ ԳԱԱ տեղեկատվական-վերլուծական ծառայություն


Notices








On April 1st 2024, a seminar on the topic "Magnetometry with nuclear spin-polarized 14N in NV centers in diamond" will be held at the conference hall of the RA NAS Presidium which will be presented by professor of the University of Latvia Marcis Auzinsh

On March 21st at 11:00 the Fundamental Scientific Library of the National Academy of Sciences of the Republic of Armenia will organize an event entitled "Golden Fund of the French Printed Heritage" dedicated to the International Day of Francophonie. The event will take place in the round hall of the presidential building of the National Academy of Sciences

On March 6, 2024 at 15.00 in the Meeting Hall of the National Academy of Sciences of the Republic of Armenia (Baghramyan ave., 24), Artem Badasyan, associate professor of the University of Nova Gorica (Slovenia, EU), will give an invited lecture on the topic "Modeling protein conformations in water: theory and experiment"

The Shirak Center for Armenological Studies of NAS RA is starting to publish the 1 (27) volume of the "Scientific Works" journal for 2024. Priority is given to articles in English and Russian. The deadline for receiving articles is March 1, 2024

Международный инновационный центр нанотехнологий СНГ (МИЦНТ СНГ) при поддержке Межгосударственного фонда гуманитарного сотрудничества государств - участников СНГ (МФГС) и Объединенного института ядерных исследований объявляет о проведении конкурса на соискание грантов на разработку проектов в рамках деятельности МИЦНТ СНГ в 2024 году и очередной Стажировки молодых ученых и специалистов стран СНГ в Дубне в апреле - мае 2024года

The international conference "Armenia as a Civilizational Crossroad: Historical and Cultural Ties" is scheduled to take place from March 28 to 30, 2024, organized by the National Academy of Sciences of the Republic of Armenia and Yerevan State University

ՀՀ գիտության և տեխնիկայի զարգացման 2020-2024թթ. գերակայության ՀՀ կառավարության որոշման նախագիծ

Publications in Press
27/03/2024

«Օպերային թատրոնի ստեղծագործական անձնակազմի արածը սխրանք է»
aravot.am
27/03/2024

Կլիմայի փոփոխության ազդեցությունը Հայաստանի ջրային ռեսուրսների վրա
1lurer.am
25/03/2024

Ակադեմիական քաղաքի պարագայում գիտական համակարգի 2/3-ը կկրճատվի
hraparak.am
25/03/2024

Այդ կարգի ցնցումների կարիք ո՛չ երկիրն ունի, ո՛չ էլ մեր գիտությունը
hraparak.am
This site has been visited
6 933 341

times since 01.01.2005
National Academy of Sciences of the Republic of Armenia
NAS RA Logo (black, blue)
Top Website last updated on:  17:20, 29/03/2024 Top
General Page - About Academy - Divisions - Organizations - Members - Contact us - Structure - COVID-19
Presidium Members - Documents - Innovation Proposals - Publications - Funds - Conferences - Competitions
Photogallery - Videogallery - Web Resources - Other Academies - "Gitutyun" newspaper - "In the World of Science" Journal - Publications in Press
Notices - Anniversaries - Universities - News - Scientific Results - Diaspora Department presents - Young Scientist Tribune
Our Honored Figures - Announcements - Lindau Nobel Laureate Meeting - Sitemap
© Copyright 1998-2024 All Rights Reserved.
Website is created and supported by Academical Scientific Research Computer Network of Armenia (ASNET-AM)
For any suggestions write to webmaster {[ at ]} sci.am