National Academy of Sciences of the Republic of Armenia
ՀԱՅ  ENG  РУС
Home academy [@] sci.am Facebook Page
General Page About Academy Divisions Organizations Members Contact us
Grigori Gabrielyants
Dr., professor
Structure
Presidium Members
Documents
Innovation Proposals
Publications
Funds
Conferences
Competitions
International cooperation
Youth programs
Photogallery
Videogallery
Web Resources
Other Academies
"Gitutyun" newspaper
"In the World of Science" Journal
Publications in Press
Notices
Anniversaries
Universities
News
Scientific Results
Diaspora Department presents
Young Scientist Tribune
Our Honored Figures
Announcements
Sitemap
COVID-19
Scientific Results
14/12/2021
Գիտնականները նորովի անդրադարձել են հին գրանիտոիդների ծագումնաբանությանը

    ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի երկրաբանական գիտությունների ինստիտուտի գիտնականները շուրջ 30 տարվա ընդմիջումից հետո նորովի անդրադարձել են հին գրանիտոիդների ծագումնաբանությանը, պետրոլոգիական-երկրաքիմիական կազմի առանձնահատկություններին ու հասակի հարցերին: Նրանց գիտական հետազոտությունների արդյունքում հիմնավորվել է հին գրանիտոիդային մագմատիզմի գենետիկ կապը համեմատաբար տևական և էպիզոտիկ Անդյան տիպի սուբդուկցիոն (երբ օվկիանոսային հատակը՝ սալը կամ լիթոսֆերան, շնորհիվ իր համեմատաբար բարձր տեսակարար կշռի, ստիպված է խորասուզվել մայրցամաքային սալի կամ լիթոսֆերայի տակ, որոնք աչքի են ընկնում ակտիվ երկրաշարժերով, հրաբուխներով՝ ինչպիսին Անդերն են Հարավային Ամերիկայի արևմտյան ափեզրում) իրավիճակների հետ։ Գրանիտոիդների ներկայությունը վկայում է Պրոտո-, Պալեո- և Նեոթետիս ավազաններում հարավ-ուղղված սուբդուկցիայի հնարավորությունը գոնդվանական (հարավային սուպեր մայրցամաք, որը ձևավորվել է ավելի քան 550 միլիոն տարի առաջ և սկսել է տրոհվել մոտ 180 միլիոն տարի առաջ) Հարավ-հայկական միկրոսալի տակ ուշ մինչքեմբրի (նախքան 542 միլիոն տարին), ուշ պալեոզոյի և ուշ յուրայի ժամանակաշրջաններում:

    «Ծաղկունյաց անտիկլինորիումի մինչքեմբրի, ուշ պալեոզոյի և ուշ յուրայի գրանիտոիդային մագմատիզմը (կենտրոնական-հյուսիսային Հայաստան)» թեմայով աշխատանքներն իրականացվել են ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության գիտության կոմիտեի հայտարարած մրցույթի շրջանակներում: Թեմայի ղեկավարը ՀՀ ԳԱԱ երկրաբանական գիտությունների ինստիտուտի պետրոլոգիայի և իզոտոպային երկրաբանության լաբորատորիայի վարիչ, երկրաբանական գիտությունների թեկնածու, տիեզերքի մասին գիտությունների (Ֆրանսիա) դոկտոր Ղազար Գալոյանն է:

    Ծաղկունյաց անտիկլինորիումը (անտիկլինորիումը խոշոր ուռուցիկ լեռնածալքավոր, բազմակամար կառույց է, որը բաղկացած է մի շարք անտիկլինալ (ուռուցիկ) և սինկլինալ (գոգավոր) երկրորդական ծալքերից), որի հիմնական տարածումը համընկնում է Ծաղկունյաց լեռնաշղթային, Հայաստանի տարածքի ամենահին ապարներից կազմված լեռնածալքավոր կառույց է՝ բարդացված մի շարք խզումներով և մագմատիզմով։ Այն իր մեջ է ներառում մինչքեմբրի հասակի, հիմնականում, նախկին նստվածքային ծագման ապարները, որոնք հետագայում մի քանի անգամ ենթարկվել են փոխակերպության՝ հանգեցնելով մայրցամաքի մեր տեղանքի «բյուրեղային հիմքի» ձևավորմանը։

    «Աշխատանքն ամփոփ կերպով տվեց Ծաղկունյաց անտիկլինորումի սահմաններում մերկացող թթու կազմի՝ գրանիտոիդային (գրանիտանման՝ ապարում սիլիցիումի պարունակությունը ավելի քան 63%) մի շարք ինտրուզիաների (խորքում ներդրված մագմային մարմիններ, որոնք այսօր հայտնվել են մակերևույթում) ընդհանուր երկրաբանական, պետրոլոգիական, երկրաքիմիական և երկրաժամանակագրական հարցերի պատասխանը», - ասաց Ղազար Գալոյանը: 

    Հետազոտական աշխատանքներին մասնակցել են նաև երկու՝ Թայվանի ազգային և Թայվանի ազգային Չունգ-Չենգ համալսարանների գիտնականները: 

    «Գրանիտոիդային ինտրուզիաների հասակային ստորաբաժանումն ուղիղ երկրաբանական դիտարկումներով զգալի բարդություններ է ներկայացնում՝ հաշվի առնելով շրջանի շերտագրական անընդհատ կտրվածքի բացակայությունը, ապարների տարբեր աստիճանի մետամորֆացման հանգամանքը, մետամորֆիզմի հստակ հասակի կամ հասակների բացակայությունը և շրջանի տեկտոնական բարդացվածությունը: Բացը լրացնելու համար մեզ օգնության հասան թայվանական մեր գործընկերները, որոնց հետ վերջին մեկ տասնամյակում մեծաքանակ և հավաստի իզոտոպային հասակներ ու երկրաքիմիական անալիտիկ արդյունքներ ստացանք Հայաստանի ու Արցախի տարածքներից տարատեսակ և տարահասակ մագմային ապարների վրա։

    Գերիշխող այն պատկերացումը, որ պլագիոգրանիտների զանգվածներն ամենահինն են (Rb-Sr մեթոդ, 685±77 միլիոն տարի) Հայաստանում՝ մեզանում կասկած հարուցեց դաշտում՝ հաշվի առնելով արտաքուստ նրանց չդեֆորմացված լինելու փաստը, իսկ Թայվանում այս ապարներից ընտրված ցիրկոնի հատիկներում (U-Pb մեթոդ) ստացված նոր հասակագրումները տվեցին միջինից-ուշ պերմիան (մոտ 270-250 միլիոն տարի) հասակ։ Բացի այս, մեր նոր U-Pb հասակագրումները (մոտ 545-530 միլիոն տարի) չհաստատեցին նաև գրանիտագնեյսների հայտնի (Rb-Sr, 610±36 միլիոն տարի) հասակը Բջնիի տեղամասում, որոնք ամենավերջին երկրաժամանակագրական սանդղակում (2021թ.) համընկնում են մինչքեմբր-վաղ քեմբրի սահմանագիծ-պալեոզոյի սկզբին։ Համեմատաբար ավելի հին (շուրջ 20 միլիոն տարի) հասակներ ստացվեցին նաև շրջանում առավել լայն տարածում ունեցող տոնալիտային ֆորմացիայի (որը ներառում է դիորիտ-քվարցային դիորիտ- տոնալիտ-գրանիտային կազմի ապարները)  թթու կազմի ապարների համար՝ 155-140 միլիոն տարի», - ասաց Ղազար Գալոյանը:

    Նա նշեց, որ հետաքրքիր տեղեկություններ են ստացվել նաև պետրոլոգիական և, հատկապես, երկրաքիմիական տվյալների վերլուծության արդյունքում։ 

    «Որոշված քիմիական տարրերի վարքի վերլուծությունից պարզվեց, որ վերոհիշյալ երեք հասակային խմբերին պատկանող բոլոր գրանիտոիդային ապարները (կամ դրանց զանգվածները) մատնանշում են սուբդուկցիոն պրոցեսների հետ առնչվող մագմային իրադարձություններ՝ առնվազն համապատասխան ժամանակահատվածներում։ Ստացված նյութի և, հատկապես, անատոլիա-փոքր կովկաս-իրանական տարածաշրջանի մասին գրականության տվյալների վերլուծությունից պարզվեց, որ հետազոտված գրանիտոիդային ապարները երկրաքիմիական առումով հանդիսանում են ցամաքային (Անդյան) աղեղային տիպի առաջացումներ, որոնց ժամանակակից անալոգները ձևավորվում են, օրինակ, Անդերում՝ ցամաքային եզրամասի տակ Խաղաղ օվկիանոսի մաս կազմող Նասկայի սալի (օվկիանոսային լիթոսֆերայի տեկտոնական սալ, որը կլանման հաշվին սուզվում է Հարավային Ամերիկայի արևմտյան ակտիվ ծայրամասի տակ)   խորասուզման (սուբդուկցիայի) արդյունքում», - ասաց Ղազար Գալոյանը։

    Հետազոտության արդյունքները զեկուցվել են հայ-իրանական և միջազգային (Goldschmidt-2019) գիտաժողովներում։ Ստացված հիմնարար տվյալները վերլուծվել և ամփոփվել են «Galoyan Gh.L., Chung S.-L., Melkonyan R.L., Lee Y.-H., Atayan L.S., Ghukasyan R.Kh., Khorenyan R.H., Grigoryan A.G., Sahakyan S.S., Avagyan N.A. Late Neoproterozoic-Early Cambrian, Late Paleozoic and Late Jurassic granitoid magmatism on the Northern active margin of Gondwana, Tsaghkunyats anticlinorium of Lesser Caucasus (Central-Northern Armenia). Proceedings NAS RA, Earth Sciences, v.73, 2020, N2, 16-43.» ծավալուն հոդվածում: 

14.12.2021թ.
ՀՀ ԳԱԱ տեղեկատվական-վերլուծական ծառայություն


Notices








On 24 October, 2024, at 14:00 in the presidium hall of the NAS RA, within the framework of "Scientific reports on research directions of the organizations of the department", the director of the NAS RA Ikranet-Armenia IC Narek Sahakyan will present a report on the topic "Multiwave astrophysics: current research and future projects"

On October 24, 2024, at 14:00, in the presidium hall of the NAS RA, within the framework of "Scientific reports on research areas of the organizations of the department", the Director of the Institute of Radiophysics and Electronics of NAS RA Tigran Zakaryan will make a report on the topic "Development of radiophysical methods and systems for radar, process control, security and other applications"

On November 4-6, 2024, the Institute of Physiology after L.A. Orbeli is organizing the International Conference "Solving Nature's Mysteries Using Advanced Bioimaging Approaches" (Yerevan, Armenia)

On 7-8 November, 2024, the International conference "Western Armenian in the 21st century. "Challenges and opportunities" will take place at the Institute of Language after H. Acharian

On November 6 -7, 2024, the Institute of Language after H. Acharian of NAS RA organizes an international scientific conference entitled "Dialect Language Study in CIS Countries"

On November 14-15 , 2024, the International conference entitled "Grammarical Readings" will be held at the Institute of Language after H. Acharian of the National Academy of Sciences of RA

ՀՀ գիտության և տեխնիկայի զարգացման 2020-2024թթ. գերակայության ՀՀ կառավարության որոշման նախագիծ

Publications in Press
31/10/2024

Մեկնարկել է «Հեռավար լաբորատորիաների հիմնադրման ծրագիր - 2025» մրցույթի հայտերի ընդունումը
hesc.am
30/10/2024

Археологи открыли неизвестный храм Урарту. Дневная поверхность
proshloe.com
29/10/2024

Ամփոփվել են 2 մրցույթների արդյունքներ․ ֆինանսավորման է երաշխավորվել 7 նախագիծ
hesc.am
26/10/2024

На территории крепости Джрадзор в Армении археологи обнаружили храм урартского периода. Что показали раскопки?
mir24.tv
This site has been visited
7 140 536

times since 01.01.2005
National Academy of Sciences of the Republic of Armenia
NAS RA Logo (black, blue)
Top Website last updated on:  15:52, 01/11/2024 Top
General Page - About Academy - Divisions - Organizations - Members - Contact us - Structure - Presidium Members
Documents - Innovation Proposals - Publications - Funds - Conferences - Competitions - International cooperation
Youth programs - Photogallery - Videogallery - Web Resources - Other Academies - "Gitutyun" newspaper - "In the World of Science" Journal
Publications in Press - Notices - Anniversaries - Universities - News - Scientific Results - Diaspora Department presents
Young Scientist Tribune - Our Honored Figures - Announcements - Sitemap - COVID-19
© Copyright 1998-2024 All Rights Reserved.
Website is created and supported by Academical Scientific Research Computer Network of Armenia (ASNET-AM)
For any suggestions write to webmaster {[ at ]} sci.am