National Academy of Sciences of the Republic of Armenia
ՀԱՅ  ENG  РУС
Home academy [@] sci.am Facebook Page
General Page About Academy Divisions Organizations Members Contact us
Aleksandr Chubaryan
Dr., Professor
COVID-19
Structure
Presidium Members
Documents
Innovation Proposals
Publications
Funds
Conferences
Competitions
Photogallery
Videogallery
Web Resources
Other Academies
"Gitutyun" newspaper
"In the World of Science" Journal
Publications in Press
Notices
Anniversaries
Universities
News
Scientific Results
Diaspora Department presents
Young Scientist Tribune
Our Honored Figures
Announcements
Lindau Nobel Laureate Meeting
Sitemap
Young Scientist Tribune
Լևոն Աղիկյան

«Հնագիտությունը 21-րդ դարում Հայաստանի պատմության բացահայտումների հիմնաքարն է»

    ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի կրտսեր գիտաշխատող Լևոն Աղիկյան. «Մենք պետք է միշտ հիշենք, թե ինչ տարածաշրջանում ենք ապրում և ինչ նշանակություն ունի մեզ համար Հայկական լեռնաշխարհի, Հայաստանի պատմության վերհանումը: Մենք իրավունք չունենք պատմության և հնագիտության առումով աշխարհից թեկուզ կես քայլ հետ մնալ: Մենք գիտական պայքարի մեջ ենք ապացուցելու համար, որ այս տարածաշրջանը Հարավային Կովկաս չէ, սա Հայկական լեռնաշխարհ է: Հնագիտությունը 21-րդ դարում Հայաստանի պատմության բացահայտումների հիմնաքարն է»:

    Լևոն Աղիկյանը ծնվել է Գյումրիում: Սովորել է ԵՊՀ-ի պատմության ֆակուլտետի մշակութաբանության բաժնում, այնուհետև հնագիտության բաժնում, իսկ ասպիրանտուրան՝ ՀՀ ԳԱԱ-ի հնագիտության ինստիտուտում: Երիտասարդ հնագետն արդեն 14 տարի պեղումներ է իրականացնում Հայաստանի տարբեր հնավայրերում, ուսումնասիրում է Կուր-Արաքսյան մշակույթի մեջ հնագույն մարդկանց թաղման ծեսերը:

Հնագիտությունը՝ անբուժելի «հիվանդություն»

    «Բակալավրի առաջին կուրսում էի, հնագետ պրոֆեսոր Աշոտ Փիլիպոսյանը իմացավ գյումրեցի եմ, ասաց՝ իմ գործընկերները Գյումրիում պեղումներ են սկսել, ինչ ես մնացել այստեղ, գնա պեղումների: Գնացի, խնդրեցի մտնել դամբարան և պեղումներ անել: Թողեցին: Խոնավ, թաց փոս էր, մի քանի անգամ ուզեցի դուրս գամ, ասացին՝ չէ, մնա, մինչև հիվանդանաս: Մտածեցի` ինչ եմ արել այս մարդկանց, որ ուզում են այս խոնավ փոսի մեջ հիվանդանամ: Պատահական թիակը շարժեցի ու մի ամբողջական կճուճ գտա՝ մոտ 3000 տարեկան, բնականաբար, ուրախացա, բղավեցի, ինձ ասացին՝ դուրս արի, մենք կմտնենք: Դուրս չեկա: Ասացին՝ լավ, արդեն հիվանդացար: Ու ես հասկացա, թե ինչ հիվանդության մասին է խոսքը՝ հնագիտություն «հիվանդության», որով հիվանդ էլ մնացի»: 


    Ուսանող տարիներին Լևոնը մասնակցել է Արենիի քարանձավում անցկացվող պեղումներին՝ Արենիում աշխարհի ամենահին կաշվե կոշիկը գտնելուց շուրջ մեկ տարի անց: «Արենիի քարանձավը համաշխարհային նշանակության հնավայր է, իմ ուսանողական տարիների ամենամեծ մոտիվացիան ու ամենաոգևորված պեղումներից մեկը», - ասում է երիտասարդ հնագետը: Իսկ իր ամենամեծ բացահայտումը նա համարում է Գեղարոտի դամբարանադաշտից գտած բրոնզից վայրի վարազի արձանիկը՝ 3600 տարեկան:


    Լևոնն ակտիվ զբաղվում է հնագույն ԴՆԹ ուսումնասիրությամբ. «Հնագիտության մեջ ԴՆԹ ուսումնասիրությունը բավականին վերջերս է տարածում գտել և կարող է պատասխանել վերջին մի քանի տասնամյակների hնագիտական ուսումնասիրությունների ընթացքում առաջացած հարցերին՝ ընտանիքի պատկերացումներ, ծեսեր, միգրացիաներ: Աշխարհաքաղական առումով Հայաստանի տարածքի հնագույն ԴՆԹ ուսումնասիրությունն առավել քան արդիական է հայկական ծագումնաբանության և տեղաբնիկության հարցի շուրջ տարատեսակ շահարկումները փաստարկված հիմնավորելու նպատակով»:  

    Հնագույն ԴՆԹ ուսումնասիրության ծրագրի շրջանակներում նա համագործակցում է Հարվարդի համալսարանի պրոֆեսոր, գենետիկ Դևիդ Ռեյխի և Փենսիլվանիայի համալսարանի դոկտոր Արամ Յարդումյանի հետ: Այս տարի արդեն մոտ 32 վաղ բրոնզեդարյան (3000թ. մ.թ.ա.) նմուշ է ուղարկվել արտասահման ուսումնասիրությունների համար: Լևոն Աղիկյանը նաև հայ-ֆրանսիական «Tavush project» հնագիտական հետազոտական ծրագրի շրջանակներում համագործակցում է Լիոնի համալսարանի դոկտոր Բերանժե Պերելլոի հետ, հայ-ամերիկյան «ArAGATS» ծրագրի շրջանակներում Իլինոյս համալսարանի մարդաբան դոկտոր Մորին Մարշալի հետ, Կառնուտ հնավայրի պեղումների շրջանակներում ռադիոածխածնային թվագրման մասնագետ, Քորնելի համալսարանի ասպիրանտ Աննապաոլա Պասսերինիի հետ, Հայաստանի տարածքից հայտնաբերված հնագույն խեցեղենի ուսումնասիրության նպատակով Օքսվորդի համալսարանի ասպիրանտ, պետրոգրաֆիայի և մնացորդային ուսումնասիրության մասնագետ Նաիրի Մանուկյանի հետ:

Գիտությունը՝ առաջնորդող ուժ, հնագիտությունը՝ բանալի դեպի տուրիզմի 

    «Հնագիտությունն այն մասնագիտությունն է, որն ամենաառաջնային և ուղիղ կապն ունի տուրիզմի հետ: Եթե վերաբերմունքը ոլորտի նկատմամբ ճիշտ լինի, հնագիտությունը կնպաստի տուրիզմի, և, հետևաբար, տնտեսության զարգացմանը: Կարելի է հետազոտություն կատարել, հստակ գնահատել տուրիզմի բացերն ու պոտենցիալը Հայաստանում և կոնկրետ պատվերներ տալ գիտության միջոցով դրա զարգացմանը», - ասում է Լևոն Աղիկյանը:  


    Նրա կարծիքով՝ երիտասարդ գիտնականների համար մեծ խնդիր է Հայաստանում հայթայթել ֆինանսական միջոցներ. «Երիտասարդները ստիպված հեռանում են գիտությունից վաստակելու նպատակով: Պետք է բավարար պայմաններ ստեղծել գիտնականների համար, բարձրացնել աշխատավարձերը»: 

    Ըստ Լևոն Աղիկյանի՝ Հայաստանում գիտությունը նաև հանրայնացման խնդիր ունի. «Մեր հասարակության գերակշիռ մասը տեղյակ չէ, թե ինչով է զբաղված հայ գիտնականը: Եթե տեղյակ չէ, ուստի և չի կարող արժևորել: Անհրաժեշտ է հրատարակել տարեկան 1-2 գիտահանրամատչելի ամսագիր, որոնք կպարունակեն գիտական կարևոր ձեռքբերումները: Միջազգային գիտական շրջանակներում բարձր վարկանիշ ունենալու համար առնվազն անհրաժեշտ է ունենալ մի քանի բարձր impact factor ունեցող պարբերականներ: 

    Հաջորդ կարևոր խնդիրը գիտական հրատարակությունների վերահսկողությունից դուրս լինելն է: Մասնագիտական գրախոսություն չանցած գիտական հրատարակությունները խիստ ազդում են գիտության վարկանիշի վրա»:


    Լևոն Աղիկյանը որպես բարեփոխում գիտության ոլորտում դիտարկում է հետթեկնածուական կարգավիճակի (PostDoc) համակարգի ներդրումը. «Առաջինը՝ Հայաստանում գիտությունների թեկնածուն փաստացի հավասար կոչում ունի, ինչ արևմտյան երկրներում դոկտորը, սակայն մեզ մոտ թեկնածու է կոչվում, ինչը արհեստականորեն մեկ քայլ ներքև է դասում թեկնածուին և խոչընդոտ ստեղծում միջազգային համագործակցության պարագայում: Երկրորդը՝ բազմաթիվ գիտնականներ հետթեկնածուական ծրագրի պատճառով մեկնում են արտերկիր, գերակշիռ մասը չի վերադառնում: Այս դեպքում մենք կունենանք լավագույն գիտական զանգվածի արտահոսքի նվազում կամ գուցե նույնիսկ ներհոսք»: 

    Երիտասարդ գիտնականը նշում է, որ ոգևորված է «Գիտուժ»-ի գործունեությամբ, որը, իր կարծիքով, գիտության առաջընթացով լրջագույն զբաղվող և քայլեր ձեռնարկող նախաձեռնություն է: «Ժամանակն է, որ Հայաստանում գիտությունն առաջնորդող ուժ դառնա», - ասում է Լևոն Աղիկյանը:

    Երիտասարդ գիտնականը նպատակ ունի ընդլայնել ու զարգացնել ամառային դպրոցները հնագիտության ոլորտում միջազգային ուսանողների համար:

   Մոնիկա Երիցյան


Notices








On March 21st at 11:00 the Fundamental Scientific Library of the National Academy of Sciences of the Republic of Armenia will organize an event entitled "Golden Fund of the French Printed Heritage" dedicated to the International Day of Francophonie. The event will take place in the round hall of the presidential building of the National Academy of Sciences

On March 6, 2024 at 15.00 in the Meeting Hall of the National Academy of Sciences of the Republic of Armenia (Baghramyan ave., 24), Artem Badasyan, associate professor of the University of Nova Gorica (Slovenia, EU), will give an invited lecture on the topic "Modeling protein conformations in water: theory and experiment"

The Shirak Center for Armenological Studies of NAS RA is starting to publish the 1 (27) volume of the "Scientific Works" journal for 2024. Priority is given to articles in English and Russian. The deadline for receiving articles is March 1, 2024

Международный инновационный центр нанотехнологий СНГ (МИЦНТ СНГ) при поддержке Межгосударственного фонда гуманитарного сотрудничества государств - участников СНГ (МФГС) и Объединенного института ядерных исследований объявляет о проведении конкурса на соискание грантов на разработку проектов в рамках деятельности МИЦНТ СНГ в 2024 году и очередной Стажировки молодых ученых и специалистов стран СНГ в Дубне в апреле - мае 2024года

The international conference "Armenia as a Civilizational Crossroad: Historical and Cultural Ties" is scheduled to take place from March 28 to 30, 2024, organized by the National Academy of Sciences of the Republic of Armenia and Yerevan State University

ՀՀ գիտության և տեխնիկայի զարգացման 2020-2024թթ. գերակայության ՀՀ կառավարության որոշման նախագիծ

Publications in Press
27/03/2024

«Օպերային թատրոնի ստեղծագործական անձնակազմի արածը սխրանք է»
aravot.am
27/03/2024

Կլիմայի փոփոխության ազդեցությունը Հայաստանի ջրային ռեսուրսների վրա
1lurer.am
25/03/2024

Ակադեմիական քաղաքի պարագայում գիտական համակարգի 2/3-ը կկրճատվի
hraparak.am
25/03/2024

Այդ կարգի ցնցումների կարիք ո՛չ երկիրն ունի, ո՛չ էլ մեր գիտությունը
hraparak.am
This site has been visited
6 932 196

times since 01.01.2005
National Academy of Sciences of the Republic of Armenia
NAS RA Logo (black, blue)
Top Website last updated on:  16:02, 28/03/2024 Top
General Page - About Academy - Divisions - Organizations - Members - Contact us - Structure - COVID-19
Presidium Members - Documents - Innovation Proposals - Publications - Funds - Conferences - Competitions
Photogallery - Videogallery - Web Resources - Other Academies - "Gitutyun" newspaper - "In the World of Science" Journal - Publications in Press
Notices - Anniversaries - Universities - News - Scientific Results - Diaspora Department presents - Young Scientist Tribune
Our Honored Figures - Announcements - Lindau Nobel Laureate Meeting - Sitemap
© Copyright 1998-2024 All Rights Reserved.
Website is created and supported by Academical Scientific Research Computer Network of Armenia (ASNET-AM)
For any suggestions write to webmaster {[ at ]} sci.am