ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Ֆիզիկական հետազոտությունների ինստիտուտի գիտաշխատող Աստղիկ Կուզանյանի կարգախոսն է. «Երբեք մի ասա երբեք և ցանկության դեպքում կարող ես հասնել նպատակիդ»:

Աստղիկ Կուզանյանը Երևանից է, 33 տարեկան, մասնագիտությամբ՝ ֆիզիկոս: Սովորել է Երևանի պետական համալսարանի Ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետում՝ ստանալով բակալավրի աստիճան, այնուհետև ՀՀ ԳԱԱ Գիտակրթական միջազգային կենտրոնի Ռադիոտեխնիկայի և կապի ամբիոնում՝ ստանալով մագիստրոսի աստիճան: Եղել է ՀՀ ԳԱԱ Ֆիզիկական հետազոտությունների ինստիտուտի հայցորդ և ստացել է ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների թեկնածուի աստիճան «Լազերային ֆիզիկա» մասնագիտությամբ։ Ներկայում Լոս Անջելեսի Կալիֆոռնիայի համալսարանում հետդոկտորանտ է և ՀՀ ԳԱԱ Ֆիզիկական հետազոտությունների ինստիտուտի գիտաշխատող: 

Աստղիկը 33 գիտական հրապարակումների համահեղինակ է: Համագործակցում է Ռուսաստանի Դաշնության Աբրամ Ֆեոդորովիչ Իոֆֆեի անվան ֆիզիկա-տեխնիկական ինստիտուտի, ԱՄՆ-ի Չապմանի համալսարանի, Լոս Անջելեսի Կալիֆոռնիայի համալսարանի, Վրաստանի Տեխնիկական համալսարանի հետ: 
Ինչպե՞ս ընտրեցիք այս մասնագիտությունը, Ձեր սպասելիքներն արդարացվա՞ծ են:
- Ծնողներս աշխատում են Ֆիզիկական հետազոտությունների ինստիտուտում: Ես մեծացել եմ ինստիտուտի գիտավանում, գիտական միջավայրում, մանկուց եղել եմ ինստիտուտի լաբորատորիաներում, և հենց այդ տարիքից են առաջացել հետաքրքրությունն ու սերը ֆիզիկայի հանդեպ։ Ես գիտական աշխատանքը պատկերացնում էի որպես իդեալական աշխատանք, գիտնականներին՝ իդեալական մարդիկ, բայց կյանքն իդեալական չէ։


Ձեր ստացած ո՞ր գիտական արդյունքն է ամենակարևորը և ինչո՞ւ: 

- Մեր գիտական թիմի՝ իմ մասնակությամբ ստացված ամենակարևոր արդյունքը, ըստ իս, միաֆոտոն ջերմաէլեկտրական դետեկտորի տվիչի արդյունավետ կառուցվածքի մշակումն է համակարգչային մոդելավորման եղանակով, որը հիմք է հանդիսանում ռեալ դետեկտորի ստեղծման համար։ Փորձարարական եղանակով սարք ստանալը շատ երկար և թանկ գործընթաց է, քանի որ օպտիմալ  կառուցվածքին հանգելու համար անհրաժեշտ է փոփոխել բաղադրիչ նյութերը, չափսերը, ստացման եղանակները և այլն։ Համակարգչային մոդելավորումը թույլ է տալիս  մշակել անհրաժեշտ չափորոշիչներով  սարք և հետագայում, սարքի փորձարկումների ընթացքում աննշան փոփոխություններից հետո, ստանալ անհրաժեշտ արդյունքը։Նաև կարևորում եմ ավելի կիրառական նշանակություն ունեցող մեկ այլ արդյունք՝ լազերային փոշենստեցման եղանակով մեծաչափ, համասեռ բարակ թաղանթների ստացման և թիրախի արդյունավետ կիրառման մեթոդների մշակումը։ Լազերային փոշենստեցման եղանակը հաճախ կիրառվում է բազմաբաղադրիչ նյութերի թաղանթների փոշենստեցման համար, որպեսզի ապահովվի տարրային բաղադրության և հաստության համասեռությունը, ինչը մի փոքր բարդ է մեծաչափ թաղանթների դեպքում։ Մեր գիտական թիմի կողմից առաջարկվել է խնդրի լուծման մի քանի տարբերակ։ Շատ տարածված եղանակներում հիմնականում հնարավոր է լինում օգտագործել թիրախի ծավալի 60-70%-ը, իսկ եթե դրանք թանկարժեք են, ապա արտադրության դեպքում կրում են ֆինանսական մեծ կորուստներ: Այսպիսով, առաջանում է թիրախի արդյունավետ օգտագործման խնդիրը, որի լուծումը ևս առաջարկվել է։ 

Ըստ Ձեզ, որո՞նք են Հայաստանում գիտության զարգացման համար առաջնահերթ քայլերը:

- Գիտության կարևորության գիտակցումը և գնահատումը պետական և հանրային մակարդակներում: Պետք է շեշտը դնել բարձր տեխնոլոգիական զարգացման վրա: Մեր պետության անվտանգության՝ ռազմական, տնտեսական, մշակութային խնդիրներ լուծողը կամ առնվազն լուծումներ առաջարկողը պետք է լինեն գիտնականները:Առաջնահերթ քայլերից է նաև գիտության հանդեպ հետաքրքրության առաջացումն առնվազն դպրոցական տարիքից, կրթության որակի բարելավումը, կրթական և գիտական կառույցների սերտ համագործակցությունը բոլոր օղակներում: Գիտության ֆինանսավորման ավելացումը՝ ներգրավելով պետական, Հայաստանի և սփյուռքի մասնավոր ընկերությունների, հիմնադրամների հնարավորություններն ու ռեսուրսները, գիտահետազոտական կազմակերպությունների նյութատեխնիկական բազայի թարմացումը: 


Որո՞նք են Հայաստանում գիտության զարգացման ռեսուրսները: 

- Հայաստանում գիտության զարգացման գլխավոր ռեսուրսը գիտնականներն են, ովքեր արդեն կայացած են իրենց ոլորտում, ունեն մեծ փորձ և ցանկություն այդ ամենը փոխանցելու երիտասարդներին: Ես ինձ կարող եմ համարել բախտավոր մարդ, քանի որ հայտվել եմ այնպիսի միջավայրում, որտեղ իմ ավագ գործընկերներն ինձ աջակցել են ամեն հարցում, կիսվել իրենց գիտելիքներով, մտքերով, իրենց հարուստ փորձի հիման վրա սովորեցրել յուրաքանչյուր սարքի հետ աշխատելու նրբությունները, լսել և հաշվի առել իմ կարծիքը, քննարկել ստացված արդյունքները, հետագա պլանները և ցույց տվել ուղղություն։ Այս ամենն ես շատ եմ կարևորում և գնահատում։ Երբ համալսարանը նոր ավարտած, հիմնականում միայն տեսական գիտելիքներով հայտնվում ես լաբորատորիայում, առանց աջակցության շատ բարդ է արագ արդյունք ստանալ, իսկ արդյունքի բացակայությունը կարող է հանգեցնել խորը հիասթափության։ Ես իմ գործընկերների շնորհիվ կարողացել եմ խուսափել այդ հիասթափությունից և միշտ լսել եմ ոգևորող խոսքեր։

Ի՞նչ նոր տեխնոլոգիաներ եք կիրառում Ձեր ոլորտում, ինչ է պետք անել Հայաստանում բարձր տեխնոլոգիաները զարգացնելու համար: 

- Հայաստանում բարձր տեխնոլոգիաները զարգացնելու համար պետք է բարձրացնել կրթության մակարդակը, ընդլայնել ազգային և միջազգային համագործակցությունները, աջակցել նախագծերի իրականացմանն անձնային և պետական մակարդակով։Մեր հետազոտությունների մի մասում կիրառում ենք համակարգչային մոդելավորումը, որը լայն և մատչելի հնարավորություններ է ընձեռում հետազոտությունների համար։ Փորձարարական մասում օգտագործում ենք լաբորատորիայում առկա համեմատաբար նոր սարքերը՝ տեսածրող էլեկտրոկտրոնային մանրադիտակ, զգայուն պրոֆիլաչափ, ցածր ջերմաստիճանային չափումներ ապահովող կրիոստատ և այլն։ 

Ինչպե՞ս է պետք բարձրացնել գիտության ոլորտի, գիտնականի վարկանիշը: 

- Առաջնահերթ պետք է հանրայնացնել գիտությունը, հանրամատչելի հոդվածներ հրապարակել, լայնորեն օգտագործել սոցիալական ցանցերը և հաղորդումներ պատրաստել՝ ցույց տալու հասարակության լայն շերտերին, որ Հայաստանում կա գիտություն, մարդիկ աշխատում են, ունեն լավ և հետաքրքիր արդյունքներ։ Մյուս կարևոր փաստը՝ պետության կողմից գիտնականին գնահատելն է, պատշաճ վարձատրելը: Եթե ոլորտի մասնագետը ստանում է միջին աշխատավարձից ցածր, թվում է, որ այդ մասնագետը և իր արած աշխատանքը պետք չեն պետությանը։ Կցանկանայի, որ ավելի շատ երիտասարդներ ներգրավեին գիտության մեջ, ստեղծվեին պայմաններ նրանց արդյունավետ աշխատանքի համար:  


Ինչպե՞ս եք տեսնում ԲՈՒՀ-եր և ԳԱԱ համագործակցությունը: 

- Իմ կարծիքով՝ համագործակցությունն ակտիվ չէ, շատ քիչ ուսանողներ են գալիս ինստիտուտներ ուսանողական տարիներին։ 

Հայաստանում գիտությունն ինչպե՞ս կարող է հետաքրքիր դառնալ ներդրումների համար: 

- Դա երկար և բարդ գործընթաց է։ Ըստ իս՝ առաջին քայլը պետք է լինի գիտության և գիտնականի վարկանիշի բարձրացումը, որից հետո թիրախային ուղղությունների ընտրությունը և կիրառական արդյունքների ստացումը։ 

Ի՞նչ է անհրաժեշտ երիտասարդ գիտնականին գիտությամբ զբաղվելու համար: 

- Առաջինը՝ լավ ղեկավար, ով կկարողանա ապահովել արդիական և հետաքրքիր հետազոտություն, մասնագիտական զարգացման հեռանկար, ինչպես նաև համապատասխան աշխատավարձ։ 

Ըստ Ձեզ, ի՞նչն է խոչընդոտում գիտության զարգացմանը Հայաստանում: 

- Անտարբերությունը ոլորտի հանդեպ առաջնահերթ պետության, ապա հասարակության կողմից։ Ցավոք, մարդիկ, ովքեր հետաքրքրված են և կարևորում են Հայաստանի գիտության գոյությունը և զարգացումը, շատ փոքր տոկոս են կազմում մեր հասարակության և կառավարության մեջ։ 

Ինչպե՞ս եք վերաբերվում Հայաստանում հետթեկնածուական կարգավիճակի (PostDoc) համակարգի ներդրմանը:

- Շատ լավ: Իմ փորձից ելնելով կարող եմ վստահ ասել, որ այս համակարգը հնարավորություն կտա ներգրավել ավելի շատ երիտասարդների և ոչ միայն Հայաստանից։  


Ինչպե՞ս եք գնահատում «Գիտուժ»-ի գործունեությունը:

- Շատ բարձր եմ գնահատում «Գիտուժ»-ի գործունեությունը: Հետևում եմ և վստահ եմ, որ հաջողությունների են հասնելու։ 

Ձեր ոլորտում գրագողություն կա՞: 

- Ամբողջ աշխարհն է պայքարում գրագողության դեմ, որն առկա է գրեթե բոլոր ոլորտներում: Մեր աշխատանքների հետ կապված չեմ նկատել գրագողության կամ առանց հղում տալու արդյունքներն օգտագործելու դեպք։ 

Իսկ գենդերային անհավասարության խնդիր: 

- Ես Հայաստանում չեմ առնչվել նման խնդրի։

Ի՞նչ նախասիրություններ ունեք, ինչո՞վ եք զբաղվում ազատ ժամանակ:

- Սիրում եմ ճանապարհորդել։ Ազատ ժամանակս աշխատում եմ անցկացնել բնության գրկում կամ երաժշտություն եմ լսում, ֆիլմեր դիտում։