National Academy of Sciences of the Republic of Armenia
ՀԱՅ  ENG  РУС
Home academy [@] sci.am Facebook Page
General Page About Academy Divisions Organizations Members Contact us
Aleksandr Chubaryan
Dr., Professor
COVID-19
Structure
Presidium Members
Documents
Innovation Proposals
Publications
Funds
Conferences
Competitions
Photogallery
Videogallery
Web Resources
Other Academies
"Gitutyun" newspaper
"In the World of Science" Journal
Publications in Press
Notices
Anniversaries
Universities
News
Scientific Results
Diaspora Department presents
Young Scientist Tribune
Our Honored Figures
Announcements
Lindau Nobel Laureate Meeting
Sitemap
Diaspora Department presents
Leon Petrosjan

    ՀՀ ԳԱԱ սփյուռքի բաժինը պարբերաբար ներկայացնում է ԳԱԱ արտասահմանյան անդամներին` հայազգի ակնառու գիտնականներին, որոնք մեծ ավանդ ունեն Հայաստան-սփյուռք գիտական կամրջի ամրապնդման գործում:

    ԳԱԱ արտասահմանյան անդամ, ֆիզմաթ. գիտութունների դոկտոր,  պրոֆեսոր Լ.Հ. Պետրոսյանը ծնվել է 1940 թ. Սանկտ Պետերբուրգում (անցյալում` Լենինգրադ), մտավորականների ընտանիքում: Այդ տարիներին հայրը` Հովհաննես Պետրոսյանը, սովորում էր Լենինգրադի բժշկական ինստիտուտում, մայրը` Գոհար Համբարձումյանը, դասավանդում էր Լենինգրադի պետական համալսարանի մաթեմատիկայի և մեխանիկայի ֆակուլտետում: Հետագայում Լևոն Պետրոսյանի մայրը Երևանի պետական համալսարանում հիմնել է և ղեկավարել Հավանականությունների տեսության և մաթեմատիկական վիճակագրության ամբիոնը:

    1946 թ. Լևոնը ծնողների հետ տեղափոխվում է Երևան: 1947 թ. նա հաճախում է Երևանի Մռավյանի անվան թիվ 25 դպրոցը, որն ավարտում է 1957 թ. արծաթե մեդալով, և սերը դեպի մաթեմատիկան նրան տանում է ԵՊՀ մեխանիկայի և մաթեմատիկայի ֆակուլտետ: 

    Նա ընդամենը 3-րդ կուրսի ուսանող էր, երբ Հայաստանում 1959 թ. անցկացվեց հավանականությունների տեսությանը նվիրված համամիութենական գիտաժողով, որին մասնակցում էին երկրի լավագույն գիտնականները: Այդ տարիներին մաթեմատիկայի նոր բնագավառի` մաթեմատիկական խաղերի տեսությանը նվիրված պլենար նիստում հանդես եկավ ականավոր մաթեմատիկոս Նիկոլայ Նիկոլաևիչ Վորոբյովը: Դա իրական հնարավորություն էր ապագա փայլուն գիտնականի համար, որը լավագույնս դրսևորեց իրեն այդ ոլորտում: Լևոնը Ն.Ն. Վորոբյովին խնդրում է անհատական թեմա հանձնարարել, որով կարող է զբաղվել խորությամբ, և ստանում է այդպիսի հնարավորություն: Նրան հնարավորություն է ընձեռվում՝ ծանոթանալու ամերիկացի մաթեմատիկոս Գ. Կունի` խաղերի տեսության վերաբերյալ անգլերեն հոդվածին: Պետք է նշել, որ Գ. Կունը եղել է Նոբելյան մրցանակակիր Ջ. Նեշի (նրան է նվիրված հանրահայտ “Игры разума” ֆիլմը) գիտական ղեկավարը: Վերջինիս հետ Լ. Պետրոսյանը հանդիպել է հետագայում: Այդուհետ Լ. Հ. Պետրոսյանն իր գիտական գործունեությունը մեծապես նվիրում է խաղերի տեսության ուսումնասիրությանը: Չնայած Հայաստանում, և նույնիսկ  Հայաստանից դուրս, այդ ոլորտի մասնագետ չկար, որը կարող էր ղեկավարել և ուղղություն տալ երիտասարդ գիտնականին: Նա տեղափոխվում է Սանկտ Պետերբուրգի պետհամալսարանի մաթեմատիկայի և մեխանիկայի ֆակուլտետի 4-րդ կուրս` ուսումը շարունակելու: 4-րդ կուրսն ավարտելուց հետո նա իր գիտական ղեկավարին` Ն.Ն. Վորոբյովին, ներկայացնում է իր գիտական աշխատանքը՝ “Стратегия поведения в бесконечных позиционных играх”, որը Գ. Կունի հոդվածի ընդհանրացումն էր անվերջ քայլերի դեպքում: 1961 թվականին Լ. Պետրոսյանն արդեն նույն թեմայով Լենինգրադում՝ Մաթեմատիկոսների համամիութենական համագումարում, հանդես է գալիս զեկուցումով: 5-րդ կուրսում Լ. Պետրոսյանն արդեն ստանում է Չեբիշևի անվան կրթաթոշակ:

    Լենինգրադի պետական համալսարանն ավարտելուց հետո տակավին երիտասարդ Լևոնն ընդունվում է նույն ֆակուլտետի հավանականությունների տեսության և մաթեմատիկական վիճակագրության ամբիոնի ասպիրանտուրա՝ Ն.Ն. Վորոբյովի ղեկավարությամբ: Իր գիտական ղեկավարի խորհրդով Պետրոսյանն զբաղվում է հետապնդման դիֆերենցիալ խաղերի տեսությամբ:

    1965 թ. Պետրոսյանը պաշտպանում է թեկնածուական իր ատենախոսությունը` ''Об одном классе дифференциальных игр преследования” թեմայով. դա ԽՍՀՄ-ի տարածքում առաջին թեկնածուական ատենախոսությունն էր այդ ոլորտում: Ընդ որում՝ պետք է նշել, որ այդ շրջանում կառուցած հետապնդման օպտիմալ ստրատեգիաները օպտիմալ են նաև հետապնդման այլ խնդիրներում, որը հետագայում ցույց է տրվել հեղինակի կողմից: Միաժամանակ Լ. Պետրոսյանն զբաղվում է անկախ դինամիկայով խաղացողների հետապնդման դիֆերենցիալ խաղային խնդիրների լուծումների կառուցմամբ: Նրա կողմից մշակվում է հետապնդման ինվարիանտ կենտրոնի եղանակը, որը թույլ է տալիս ռեգուլյար դեպքում լուծել փախչողի օպտիմալ ծրագրային ստրատեգիայի գոյության խնդիրը: Այդ շրջանի տպագրված աշխատանքներից ոչ լրիվ ինֆորմացիայով հետապնդման դիֆերենցիալ խաղային խնդրի լուծմանը նվիրված հոդվածն առաջինն է համաշխարհային գրականության մեջ: Իսկ 1969 թ. Դրեզդենի տեխնիկական համալսարանում ներկայացրած նրա զեկուցումը դիֆերենցիալ խաղերին նվիրված, գերմանալեզու, տպագրված առաջին աշխատանքն է: Գերմանացիների այդ ուղղությամբ աշխատանքները հրատարակվել են միայն 10-15 տարի անց: 1968 թ. Պետրոսյանը Հայաստանի Գիտությունների ակադեմիայի բազայի հիման վրա կազմակերպում է խաղերի տեսության առաջին համամիութենական գիտաժողովը: 1969 թ. Լենինգրադի պետական համալսարանում ստեղծվում է Կիրառական մաթեմատիկայի և պրոցեսների ղեկավարման ֆակուլտետ, որտեղ նաև աշխատանքի է հրավիրվում Պետրոսյանը, և մինչև օրս էլ նա կապված է այդ ֆակուլտետի հետ:

    1972 թ. Լ․ Պետրոսյանը պաշտպանում է դոկտորական ատենախոսություն` “Дифференциальные игры преследования” թեմայով: 1977 թ. նա հրատարակում է նույնանուն մենագրությունը, որ 1993 թ. թարգմանվում է անգլերեն:

    1975 թ. տեղի ունեցան Կիրառական մաթեմատիկայի և պրոցեսների ղեկավարման ֆակուլտետի դեկանի առաջին ընտրությունները: Արդյունքում Լևոն Պետրոսյանն ընտրվում է դեկանի պաշտոնում և մինչև այժմ այդ ֆակուլտետի դեկանն է: Միաժամանակ նա նույն ֆակուլտետի մաթեմատիկական վիճակագրության, զանգվածային ապահովման և հուսալիության տեսության ամբիոնի վարիչն է, դոկտորական ատենախոսությունների պաշտպանության խորհրդի նախագահը: 

    Լ. Պետրոսյանի և իր աշակերտների կողմից ստացված և զարգացված են մի շարք հիմնարար արդյունքներ, որոնցից են համակարգերի (ոչ անտագոնիստական դիֆերենցիալ խաղերի) բազմահայտանիշային ղեկավարման մաթեմատիկական տեսության կառուցումը՝ հիմնված օպտիմալ սկզբունքների ռեգուլարիզացիայի վրա, ընդհանուր դինամիկական և դիֆերենցիալ հավասարումներով նկարագրող բարդ համակարգում դինամիկ կայունության ապահովումը թույլ են տալիս տարբեր բնագավառներում ձևակերպել մեթոդաբանական մոտեցումներ (տնտեսության, էկոլոգիայի, էներգետիկայի, քաղաքագիտության և այլ) ղեկավարման համակարգերի հետազոտման համար: Ստացված արդյունքները, ունենալով տեսական և կիրառական կարևոր նշանակություն, հիմք են դարձել մշակելու տեսախաղային մեթոդներ, փնտրելու և հետևելու շարժվող օբյեկտներին ջրում, օդում և տիեզերքում, որոնման հնարավորությունների, հակազդեցության համակարգերի և նպատակների բաշխման համար:

    Լ. Պետրոսյանն այս տարիներին ամբողջ աշխարհով մեկ ձեռք է բերել մեծ համբավ: Նա դասավանդում է աշխարհի լավագույն համալսարաններում, այդ թվում` Քեմբրիջի և Լոնդոնի, Հումբոլդտի և Դրեզդենի տեխնիկական համալսարաններում (Գերմանիա), 1988 թ.՝ Զագրեբի, Սարաևոյի և Հարավսլավիայի այլ համալսարաններում: 1990 թ. դասախոսությամբ հանդես է եկել ԱՄՆ-ի Կալիֆորնիայի և Պորդյուի, 1991-2009 թթ.` Եգիպտոսի, Ճապոնիայի, Կորեայի, Կանադայի, Բրազիլիայի, Կուբայի, Իսրայելի, Մեծ Բրիտանիայի, Մեքսիկայի, Չինաստանի, Մոսկվայի, Տաշքենդի, Երևանի պետական համալսարաններում: Նա Ցինդաոյի (Չինաստան) պատվավոր պրոֆեսոր է և Յոենսի (Ֆինլանդիա) պատվավոր դոկտոր:

    Լ. Պետրոսյանն ավելի քան 200 գիտական աշխատությունների հեղինակ է, այդ թվում` 25 մենագրությունների, որից 4-ը՝ անգլերեն և 2-ը՝ համահեղինակությամբ չինարեն:

    Պետրոսյան գիտնականի կերպարն արտահայտվում է նաև իր ստեղծած ուղղությունը զարգացնելու մեծ ձգտմամբ: Նա այս տարիների ընթացքում պատրաստել է 7 գիտությունների դոկտոր, ավելի քան 50 գիտության թեկնածու, այդ թվում` հայազգի: Այս եղանակով նա խաղերի տեսությունը դնում է որակական նոր հենքի վրա: Նա Սանկտ Պետերբուրգում պարբերաբար կազմակերպում է խաղերի տեսությանը նվիրված միջազգային գիտաժողովներ, իսկ ամեն տարի կազմակերպվող «Խաղերի տեսությունը և մենեջմենթը» միջազգային գիտաժողովներին մասնակցում են բարձրակարգ գիտնականներ՝ ամբողջ աշխարհից:

    Նա ռուսական և միջազգային մի շարք գիտական ամսագրերի խմբագրական խորհուրդների անդամ է, “International Game Theory Review” (World Sci. Pbl., London, Singapore) ամսագրի խմբագիրն է, “Математическая теория игр и ее приложения” ամսագրի պատասխանատու խմբագիրը: 

    Մեր հայրենակիցը դինամիկական խաղերի միջազգային ընկերության (ISDG) նախագահն է և խաղերի տեսության միջազգային ընկերության հիմնադիր անդամներից: 

    Ռուսաստանի Դաշնության կառավարությունը, բարձր գնահատելով ականավոր գիտնականի գործունեությունը, նրան պարգևատրել է Բարեկամության շքանշանով, Հայրենիքի նկատմամբ մեծ ավանդ ունենալու համար Երկրորդ կարգի շքանշանով և Նախագահի կողմից շնորհակալագրով:

    Հաշվի առնելով Լևոն Պետրասյանի` աշխարհում ճանաչված գիտնական լինելը և իր գործունեությամբ Հայաստանի հետ սերտ կապվածությունը, Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիան, բարձր գնահատելով նրա ավանդը գիտության մեջ, 2008 թ. նրան ընտրել է ՀՀ ԳԱԱ արտասահմանյան անդամ:

    Այժմ էլ Պետրոսյանն ակտիվորեն համագործակցում է իր Ալմա Մատերի` Երևանի պետական համալսարանի, Գիտությունների ազգային ակադեմիայի համապատասխան ինստիտուտների հետ: Նա ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանին, ազգային և ԵՊՀ գրադարաններին նվիրել է երկու տասնյակից ավելի մասնագիտական արժեքավոր  գրքեր և ուսումնական ձեռնարկներ: Բացի այդ գրքերից՝ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանին է նվիրվել “International Game Theory Review” հանդեսի 3 տարիների ընթացքում լույս տեսած բոլոր համարները: Այն իրական գանձ է արդիական ոլորտներից մեկի` խաղերի տեսությամբ զբաղվողների համար: 

Գոհար Իսկանդարյան, պ.գ.թ. դոցենտ
ՀՀ ԳԱԱ սփյուռքի բաժնի գիտքարտուղար


Notices








On April 1st 2024, a seminar on the topic "Magnetometry with nuclear spin-polarized 14N in NV centers in diamond" will be held at the conference hall of the RA NAS Presidium which will be presented by professor of the University of Latvia Marcis Auzinsh

On March 21st at 11:00 the Fundamental Scientific Library of the National Academy of Sciences of the Republic of Armenia will organize an event entitled "Golden Fund of the French Printed Heritage" dedicated to the International Day of Francophonie. The event will take place in the round hall of the presidential building of the National Academy of Sciences

On March 6, 2024 at 15.00 in the Meeting Hall of the National Academy of Sciences of the Republic of Armenia (Baghramyan ave., 24), Artem Badasyan, associate professor of the University of Nova Gorica (Slovenia, EU), will give an invited lecture on the topic "Modeling protein conformations in water: theory and experiment"

The Shirak Center for Armenological Studies of NAS RA is starting to publish the 1 (27) volume of the "Scientific Works" journal for 2024. Priority is given to articles in English and Russian. The deadline for receiving articles is March 1, 2024

Международный инновационный центр нанотехнологий СНГ (МИЦНТ СНГ) при поддержке Межгосударственного фонда гуманитарного сотрудничества государств - участников СНГ (МФГС) и Объединенного института ядерных исследований объявляет о проведении конкурса на соискание грантов на разработку проектов в рамках деятельности МИЦНТ СНГ в 2024 году и очередной Стажировки молодых ученых и специалистов стран СНГ в Дубне в апреле - мае 2024года

The international conference "Armenia as a Civilizational Crossroad: Historical and Cultural Ties" is scheduled to take place from March 28 to 30, 2024, organized by the National Academy of Sciences of the Republic of Armenia and Yerevan State University

ՀՀ գիտության և տեխնիկայի զարգացման 2020-2024թթ. գերակայության ՀՀ կառավարության որոշման նախագիծ

Publications in Press
27/03/2024

«Օպերային թատրոնի ստեղծագործական անձնակազմի արածը սխրանք է»
aravot.am
27/03/2024

Կլիմայի փոփոխության ազդեցությունը Հայաստանի ջրային ռեսուրսների վրա
1lurer.am
25/03/2024

Ակադեմիական քաղաքի պարագայում գիտական համակարգի 2/3-ը կկրճատվի
hraparak.am
25/03/2024

Այդ կարգի ցնցումների կարիք ո՛չ երկիրն ունի, ո՛չ էլ մեր գիտությունը
hraparak.am
This site has been visited
6 932 889

times since 01.01.2005
National Academy of Sciences of the Republic of Armenia
NAS RA Logo (black, blue)
Top Website last updated on:  10:39, 29/03/2024 Top
General Page - About Academy - Divisions - Organizations - Members - Contact us - Structure - COVID-19
Presidium Members - Documents - Innovation Proposals - Publications - Funds - Conferences - Competitions
Photogallery - Videogallery - Web Resources - Other Academies - "Gitutyun" newspaper - "In the World of Science" Journal - Publications in Press
Notices - Anniversaries - Universities - News - Scientific Results - Diaspora Department presents - Young Scientist Tribune
Our Honored Figures - Announcements - Lindau Nobel Laureate Meeting - Sitemap
© Copyright 1998-2024 All Rights Reserved.
Website is created and supported by Academical Scientific Research Computer Network of Armenia (ASNET-AM)
For any suggestions write to webmaster {[ at ]} sci.am