National Academy of Sciences of the Republic of Armenia
ՀԱՅ  ENG  РУС
Home academy [@] sci.am Facebook Page
General Page About Academy Divisions Organizations Members Contact us
Aleksandr Chubaryan
Dr., Professor
COVID-19
Structure
Presidium Members
Documents
Innovation Proposals
Publications
Funds
Conferences
Competitions
Photogallery
Videogallery
Web Resources
Other Academies
"Gitutyun" newspaper
"In the World of Science" Journal
Publications in Press
Notices
Anniversaries
Universities
News
Scientific Results
Diaspora Department presents
Young Scientist Tribune
Our Honored Figures
Announcements
Lindau Nobel Laureate Meeting
Sitemap
News
16/03/2017
ՀՀ ԳԱԱ-ի Քիմիական և Երկրի մասին գիտությունների բաժանմունքն ամփոփեց 2016թ-ի գործունեության արդյունքները բաժանմունքի տարեկան ընդհանուր ժողովում

Սույն թվականի մարտի 16-ին տեղի ունեցավ ՀՀ ԳԱԱ-ի Քիմիական և Երկրի մասին գիտությունների  բաժանմունքի տարեկան ընդհանուր ժողովը: Բաժանմունքի կազմում ընդգրկված են Ա.Նալբանդյանի անվան քիմիական ֆիզիկայի, Մ.Մանվելյանի անվան ընդհանուր և անօրգանական քիմիայի, Երկրաբանական գիտութ-յունների, Ա.Նազարովի անվան երկրաֆիզիկայի և ինժեներային սեյսմաբանության  ինստի-տուտները, Օրգանական և դեղագործական քիմիայի գիտատեխնոլոգիական կենտրոնը (Օրգանական քիմիայի, Ա.Մնջոյանի անվան նուրբ օրգանական քիմիայի ինստիտուտներ, Մոլեկուլի կառուցվածքի ուսումնասիրման կենտրոն):

20170316-7.jpg
2016 թվականին  բաժանմունքի ինստիտուտների կողմից տպագրվել է 274 հոդված (129-ը հանրապետական, 145-ը` արտասահմանյան ամսագրերում), 50 թեզիս (4-ը հանրապետական, 46-ը` արտասահմանյան գիտաժողովների նյութերում), 4 մենագրություն և ստացվել է 4 արտոնագիր:Բաժանմունքի կազմում ընդգրկված են` ԳԱԱ 9 ակադեմիկոս, 6 թղթակից անդամ և 21 արտասահմանյան անդամ: Ժողովի ընթացքում 2016թ-ի գիտական և գիտակազմակերպական գործունեության հիմնական արդյունքները ներկայացրեց բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղար ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս Լևոն Թավադյանը: Այնուհետեւ ներկայացվեցին հետեւյալ գիտական զեկուցումները՝ 

• «Անօրգանական օքսիֆտորիդային բորատային ապակիներ և ապակեբյուրեղային նյութեր», զեկուցող՝ տ.գ.դ. Ն. Բ. Կնյազյան
• «Հայաստանում հրաբխային վտանգիգնահատումը և կոլիզիոն հրաբխականության կոնցեպտուալ մոդելը», զեկուցող՝ ե.գ.թ. Խ.Բ. Մելիքսեթյան
• «Կենսաֆլավոնոիդների հետ ԴՆԹ-ի կապման ֆիզիկաքիմիան և դրանց հակաօքսիդիչ հատկությունները», զեկուցող՝ ք.գ.թ. Ս.Հ. Մինասյան
• «Նոր ձեռքբերումներ սպեկտրասկոպիական պատկերման բնագավառում», զեկուցող` ՀՀ ԳԱԱ արտասահմանյան անդամ Սերգեյ Կազարյան:

Քիմիական գիտությունների բնագավառում բաժանմունքի կազմակերպությունների կարևորագույն արդյունքներ 

• Որոշվել են ԴՆԹ-ի հետ տարբեր ձևերով կապված վիճակում գտնվող կենսաֆլավոնոիդների հակառադիկալային, հակաօքսիդիչ ակտիվությունները գել էլեկտրոֆորեզի եղանակով: Ցույց է տրվել, որ ԴՆԹ-ի հետ կապված վիճակում ֆլավոնոիդների հակառադիկալային ակտիվությունը և ԴՆԹ-ն օքսիդացումային վնասվածքներից պաշտպանելու ունակությունը կախված է ԴՆԹ-ի հետ կապման ձևից:

20170316-8.jpg
• Միկրոալիքային ճառագայթման եղանակով սինթեզվել է ռենիումի բորիդ, որը դասվում է գերկարծր նյութերի շարքին, ինչպես նաև օժտված է մեծ կայունությամբ բարձրաջերմաստիճանային կոռոզիայի նկատմամբ։ Իզոպրոպիլ սպիրտի և հիդրազինի հիդրատի քայքայման մոդելային ռեակցիաների օրինակով ցույց է տրվել, որ ստացված միացությունը ցուցաբերում է նաև մեծ կատալիզային ակտիվություն:
• W-Cu կեղծ համաձուլվածք ստանալու նպատակով հետազոտվել են WO3 և CuO օքսիդների համատեղ մագնեզիումաթերմ վերականգնման ռեակցիաները և բացահայտվել է տաքացման արագության որոշիչ ազդեցությունը բազմափուլ փոխարկումների մեխանիզմի վրա:
• Իրականացվել են գրականության մեջ անհայտ էլեկտրոֆիլ միացման ռեակցիաներ` չհագեցած չորրորդային ֆոսֆոնիումային աղերին, մասնավորապես` տրիբուտիլ- և տրիպրոպիլ-3-քլորբուտան-1,3-դիենֆոսֆոնիումային բրոմիդների բրոմացում մոլեկուլյար բրոմով, ինչպես նաև տրիֆենիլ-3-քլորֆոսֆոնիում քլորիդում sp2-հիբրիդացված ածխածնի մոտ գտնվող քլորի ատոմի տեղակալումը ալկանթիո խմբով:
• Մինչ այժմ խառը նիտրոզիլ-ֆոսֆինային կոմպլեքսներ գրականության մեջ նկարագրված չէին: Ցածր ջերմաստիճանային in-situ Ֆուրյե-ԻԿ և էլեկտրոնային կլանման սպեկտրալ չափումներով  ցույց է տրվել, որ տրիմեթիլֆոսֆինը փոխազդում է նիտրոզիլ երկաթ պորֆիրինի միկրոծակոտկեն թաղանթների հետ` առաջացնելով երկաթ-պորֆիրինի նախկինում անհայտ 6-կոորդինացված նիտրոզիլ-ֆոսֆինային կոմպլեքս: Ֆոսֆինի ավելցուկի ներկայությամբ այդ կոմպլեքսի տաքացումը մինչև սենյակային ջերմաստիճաններ հանգեցնում է NO լիգանդի տեղակալման  ֆոսֆինով, առաջացնելով բիս(տրիմեթիլֆոսֆինային) կոմպլեքս: Միևնույն ժամանակ ազատված ազոտի օքսիդը օքսիդացնում է ազատ ֆոսֆինը առաջացնելով ֆոսֆինի օքսիդ և ազոտի ենթօքսիդ: 
• Մշակվել է կալցիումի, մագնեզիումի հիդրոսիլիկատների և պիգմենտների բովախառնուրդի սինթեզի հիդրոթերմալ–միկրոալիքային եղանակ: Հասատատվել է ավելի ցածր ջերմաստիճաններում քրոմաֆորների ներդրման հնարավորությունը դիպսիդի բյուրեղային ցանցում: Ուսումնասիրվել են LiF-Al2O3-B2O3 համակարգի ապակիների ֆազային դիագրաման և ապակեգոյացման տիրույթը, թափանցիկ և շերտավորված ապակիների վարքը ջերմամշակման ժամանակ, բյուրեղացման արգասիքները: Բացահայտված է մետաստաբիլ լիքվացիայի դերը` AgCl-ով և Cu2O-ով ակտիվացրած ապակիների և ապակեբյուրեղային նյութերի ֆոտոքրոմային հատկությունների վրա: Ստացված են ԳԸՋԳ-ի 15¸28.10-7Կ-1 արժեքներով և սպեկտրի տեսանելի տիրույթում բարձր թափանցելիությամբ ֆոտոսիտալներ:  
• Առաջին անգամ Թայվանի ազգային համալսարանի Երկրաբանական գիտությունների դեպարտամենտի հետ համատեղ թվագրվել է հարավային Հայաստանի Կապանի տերեյնի առավել խոշոր՝ Ծավի ինտրուզիվ համալիրի բոլոր փուլերի U-Pb իզոտոպային հասակը՝ 131÷129Ma (ստորին կավիճ): Պարզվել է նախկինում K-Ar մեթոդով անջատված էոցենի հասակի տարբերակների բացակայությունը: Ի տարբերություն գոյություն ունեցող կարծիքների, Ծավի և Կողբ-Շնողի (153÷152 Ma) համալիրները, ըստ U-Pb իզոտոպային որոշումների, ձևավորվել են տարբեր ժամանակահատվածներում՝ վաղ կավիճ և ուշ յուրա, ինքնուրույն երկրաբանատեկտոնական կառույցներում՝ Կապանի և Սոմխեթա-Ղարաբաղի, և բնորոշվում են իրենց նյութական կազմի որոշակի առանձնահատկություններով:
• Խզվածքի տիրույթում և նրանից որոշակի հեռավորության վրա մշակվել է գրունտի մասնիկների լայնական սեյսմիկ տատանումների արագությունների մեծության որոշման եղանակ՝ կախված երկրաշարժի մագնիտուդից:
• 40Ar/39Ar մեթոդով թվագրվել են Վայոց-սար հրաբուխը` 31․8±2.8 հազար տարի, Արգավանդի հոսքը` 221.1±5.0 հազար տարի, Գութանասարի հոսքը` 314.1±16.2 հազար տարի, Գառնիի սյունաձև բազալտային տրախիանդեզիտային հոսքը` 127.7±2.6 հազար տարի, Գառնի գյուղում սյունաձև հոսքը ծածկող տրախիանդեզիտային հոսքը` 49.9± 9.2 հազար տարի: Այդ տվյալներն օգտագործվել են տարածաշրջանի հրաբխականության կրկնողության հաճախականության գնահատման նպատակով:
• Առաջարկվել են շենքերի և շինությունների վրա սեյսմիկ ազդեցությունների հաշվարկման սկզբունքային նոր սխեմաներ:
• Ա. Նազարովի անվան երկրաֆիզիկայի և ինժեներային սեյսմաբանության ինստիտուտի կողմից մշակված նոր տիպի սեյսմահամակարգի միջոցով կատարվել են տարբեր կոնստրուկտիվ համակարգերի շենքերի, ճարտարապետական առանձնահատուկ նշանակության շինությունների, նրանց հիմնատակի գրունտների բնապայման համալիր փորձարկումներ: Որոշվել են դինամիկ բնութագրերն ու նրանց հարաբերակցությունները, բացահայտվել են առանձնահատկություններ: Գնահատվել են նրանց փաստացի տեխնիկական վիճակը, կոնստրուկտիվ թերությունները, վնասվածքները, խոցելիության աստիճանը և հետագա շահագործման հուսալիությունը: Վերլուծությունները և գնահատականները կատարվել են ինչպես հանրապետությունում գործող նորմերի (ՀՀՇՆII-6.02-2006) չափանիշներով, այնպես էլ շենքերի խոցելիության գնահատման Եվրոպայում կիրառվող մեթոդակարգով (EMS-98):
• Նախագծվել, պատրաստվել և դաշտային պայամաններում փորձարկվել է դյուրակիր, գերզգայուն թաղանթային պյեզոակսելերոմետր` տնտեսության տարբեր ոլորտներում (քաղաքաշինություն, արդյունաբերություն, էներգետիկա) անվտանգության նոր համակարգերի կազմակերպման համար:Կիրառական  մշակումների արդյունքներԱ.Նալբանդյանի անվ. քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտ
• Իրականացվել է տիտանի իլմենիտային խարամից (88% TiO2) տեխնիկական տիտանի փոշու անմիջական ստացման ԲԻՍ տեխնոլոգիական պրոցես` օգտագործելով մագնեզիումի հիմքով համակցված վերականգնիչներ:
• Հիդրիդային ցիկլի եղանակի հիման վրա լաբորատոր պայմաններում մշակվել են  նոր տեխնոլոգիական պրոցեսների հիմք հանդիսացող տիտանի TiAl3 ալյումինիդի և Тi64 համաձուլվածքի արդյունավետ սինթեզի եղանակներ:Օրգանական և դեղագործական քիմիայի գիտատեխնոլոգիական կենտրոն
• Փորձարկվել է Մակլյուրա նարնջագույն ծառի պտուղներից ստացվող պրենիլիզոֆլավոնոիդային խառնուրդի բաժանումը Օսայինի և Պոմիֆերինի կոմպլեքսագոյացման եղանակով` բացառելով պրեպարատիվ քրոմատոգրաֆիան:Մ. Մանվելյանի անվան ընդհանուր և անօրգանական քիմիայի ինստիտուտ
• №Ар_2е 015 ծածկագրով «Սերպենտինացված ուլտրահիմնային ապարների համալիր քիմիական մշակման տեխնոլոգիա» թեմայի ծրագրի շրջանակներում առաջնահերթ կատարվել է պիլոտային հոսքի մոնտաժում, որից հետո կատարվել են նախատեսված փորձերը, կապված ապարի քիմիական մշակման հետ: Ցույց է տրվել, որ ռեակտորում իրականացված մի քանի կիլոգրամ ջերմամշակված սերպենտինիտ + HCl փոխազդեցությունը ընթանում է այնպես, ինչպես լաբորատոր պայմաններում ընթանում էր գրամներով պայմանավորված նյութի հետ: Կատարվել է նաև փորձերի տվյալների հավաքագրում՝ ապարը ջարդելու, մանրացնելու համար ծախսված ժամանակ և էլեկտրաէներգիա, պատրաստած վառարանի թողունակություն շաղկապված ծախսված էլեկտրաէներգիայի հետ և այլն:
• Սինթեզվել են կապակցող ապակիներ ցածր կապակցման և սիտալիզացման ջերմաստիճաններով` հղկող գործիքների պատրաստման համար: ВN (С) - ապակի  համակարգում փոխազդեցության ջերմաստիճանի իջեցման և ապակեհալույթ-պինդ ֆազ սահմանում փոխազդեցության մեխանիզմի փոփոխության համար առաջարկվում է դյուրահալ և դժվարահալ սիտալացող ապակիներ որոշակի ֆիզիկամեխանիկական հատկություններով: Ապակիները սինթեզվել են ալկալիական մետաղների օքսիդներ և ֆտորիդներ պարունակող բորալյումինատային և բորսիլիկատային համակարգերի հիման վրա:      Երկրաբանական գիտությունների ինստիտուտ
• Ուժեղ երկրաշարժը դիտարկելով որպես երկրի մակերևույթի ակնթարթային խզման հետևանք` առաջարկվում է խզվածքի տիրույթում և նրանից որոշակի հեռավորության վրա գրունտի մասնիկների լայնական սեյսմիկ տատանումների արագությունների մեծության որոշման եղանակ՝ կախված երկրաշարժի մագնիտուդից: Ստացվել են համապատասխան էմպիրիկ բանաձևերը, որոնք հնարավորություն են տալիս 6.0 ≤ M ≤ 9.0 մագնիտուդով երկրաշարժերի դեպքում գտնել ինչպես գրունտի արագության ամենամեծ արժեքը խզվածքի տիրույթում, այնպես էլ խզվածքից տված հեռավորության գտնվող գրունտի մասնիկների համար: Ստացված արդյունքները կարող են օգտագործվել կանխագուշակվող M ≥ 6.0 երկրաշարժի դեպքում երկրի մակերևույթի վրա խզվածքի տիրույթում և նրանից տված հեռավորության շինհրապարակներում՝ նրա սինթետիկ սեյսմոգրամները և աքսելերոգրամները ստանալու համար  (ղեկ.՝ ակադ. Է.Խաչիյան):
• Կազմվել է ՀՀ, Վրաստանի և Թուրքիայի հարակից տարածքների համար հրաբխային կենտրոնների տարածական խտության երկու մոդել՝ չորորդական և վերին պլեյստոցենի հասակների համար, հաշվարկվել է նշված տարածաշրջանի նոր մոնոգեն հրաբխային կենտրոնի առաջացման հավանականությունը (ղեկ.` ե.գ.թ. Խ.Մելիքսեթյան):
• Մշակվել է սողանքների ավտոմատացված մոնիտորինգի ծրագրային ապահովում, որն այժմ գործում է Հայաստանում առաջին անգամ իրականացված մոնիտորինգի համակարգում: Ծրագիրը թույլ է տալիս ընդունել դիտարկման տվյալներ դաշտում` սողանքային տեղամասում տեղադրված էլեկտրոնային չափող և գրանցող սարքերից, ընդունված դաշտային տվյալները համացանցի միջոցով փոխանցել կենտրոնական սերվեր, կազմակերպել ՏՀ և պահպանել բազմամյա դիտարկման տվյալներ, մաթեմատիկական վիճակագրության եղանակներով վերլուծել դիտարկված տվյալների ժամանակային շարքերը` նպատակ ունենալով բացահայտել սողանքային գործընթացի վտանգավոր զարգացումը: Ծրագիրը մշակվել է համագործակցելով Ճապոնիայի մասնագետների խմբի հետ, որը Հայաստանում իրականացնում է մոնիտորինգի համակարգի տեխնիկական բաղադրիչը Առափի, Գետահովիտ, Ողջաբերդ սողանքային տեղամասում: Ծրագիրը փորձարկվել է Առափի սողանքային տեղամասում,  որտեղ շարունակում է գործել մինչ այժմ և հասանելի է համացանցում: Ծրագիրը կազմվել է հեղինակների օրիգինալ ալգորիթմով: 
• Ախուրյանի դիատոմիտային ավազանում, խեցակավային տարատեսակներում, որտեղ կարբոնատի պարունակությունը հասնում է 50-57%, որոշակի մշակման արդյունքում (ոչ քիմիական) ստացվել է կենսածին-արագոնիտային կազմի միներալային հումք (կակղամորթներ) 95% կարբոնատի պարունակությամբ: Չլուծվող մասի տոկոսը կազմում է 2.5-4%: Նշված տարատեսակը, որն ունի բարձր լուծելիություն, կարելի է առանց քիմիական ոչ բարդ մշակման օգտագործել որպես կեր գյուղատնտեսական կենդանիների համար:Ա. Նազարովի անվան Երկրաֆիզիկայի և ինժեներային սեյսմաբանության ինստիտուտ
• Նախագծվել է ուղղահայաց տատանողական հարթակ, որի հիմնական առանձնահատկությունն է. ուղղահայաց տատանումները ստացվում են հորիզոնական հարթակից համապատասխան ձևափոխությունների հետևանքով:
• Նախագծվել, պատրաստվել և դաշտային պայմաններում փորձարկվել են գործիքային տարբեր տիպի ուժեղացուցիչներ` սեյսմիկ տվիչների հետ աշխատելու նպատակով:
• Նախագծվել, պատրաստվել և դաշտային պայմաններում փորձարկվել է հորատանցքերում ջրի մակարդակը չափող ժամանակակից սարք:

ՀՀ ԳԱԱ Տեղեկատվական-վերլուծական ծառայություն
16.03.2017թ.


Notices








On April 1st 2024, a seminar on the topic "Magnetometry with nuclear spin-polarized 14N in NV centers in diamond" will be held at the conference hall of the RA NAS Presidium which will be presented by professor of the University of Latvia Marcis Auzinsh

On March 21st at 11:00 the Fundamental Scientific Library of the National Academy of Sciences of the Republic of Armenia will organize an event entitled "Golden Fund of the French Printed Heritage" dedicated to the International Day of Francophonie. The event will take place in the round hall of the presidential building of the National Academy of Sciences

On March 6, 2024 at 15.00 in the Meeting Hall of the National Academy of Sciences of the Republic of Armenia (Baghramyan ave., 24), Artem Badasyan, associate professor of the University of Nova Gorica (Slovenia, EU), will give an invited lecture on the topic "Modeling protein conformations in water: theory and experiment"

The Shirak Center for Armenological Studies of NAS RA is starting to publish the 1 (27) volume of the "Scientific Works" journal for 2024. Priority is given to articles in English and Russian. The deadline for receiving articles is March 1, 2024

Международный инновационный центр нанотехнологий СНГ (МИЦНТ СНГ) при поддержке Межгосударственного фонда гуманитарного сотрудничества государств - участников СНГ (МФГС) и Объединенного института ядерных исследований объявляет о проведении конкурса на соискание грантов на разработку проектов в рамках деятельности МИЦНТ СНГ в 2024 году и очередной Стажировки молодых ученых и специалистов стран СНГ в Дубне в апреле - мае 2024года

The international conference "Armenia as a Civilizational Crossroad: Historical and Cultural Ties" is scheduled to take place from March 28 to 30, 2024, organized by the National Academy of Sciences of the Republic of Armenia and Yerevan State University

ՀՀ գիտության և տեխնիկայի զարգացման 2020-2024թթ. գերակայության ՀՀ կառավարության որոշման նախագիծ

Publications in Press
27/03/2024

«Օպերային թատրոնի ստեղծագործական անձնակազմի արածը սխրանք է»
aravot.am
27/03/2024

Կլիմայի փոփոխության ազդեցությունը Հայաստանի ջրային ռեսուրսների վրա
1lurer.am
25/03/2024

Ակադեմիական քաղաքի պարագայում գիտական համակարգի 2/3-ը կկրճատվի
hraparak.am
25/03/2024

Այդ կարգի ցնցումների կարիք ո՛չ երկիրն ունի, ո՛չ էլ մեր գիտությունը
hraparak.am
This site has been visited
6 932 322

times since 01.01.2005
National Academy of Sciences of the Republic of Armenia
NAS RA Logo (black, blue)
Top Website last updated on:  16:54, 28/03/2024 Top
General Page - About Academy - Divisions - Organizations - Members - Contact us - Structure - COVID-19
Presidium Members - Documents - Innovation Proposals - Publications - Funds - Conferences - Competitions
Photogallery - Videogallery - Web Resources - Other Academies - "Gitutyun" newspaper - "In the World of Science" Journal - Publications in Press
Notices - Anniversaries - Universities - News - Scientific Results - Diaspora Department presents - Young Scientist Tribune
Our Honored Figures - Announcements - Lindau Nobel Laureate Meeting - Sitemap
© Copyright 1998-2024 All Rights Reserved.
Website is created and supported by Academical Scientific Research Computer Network of Armenia (ASNET-AM)
For any suggestions write to webmaster {[ at ]} sci.am